Kürk Mantolu Madonna adlı romanda toplumsal yaşamda yer edinen kültürel öğelerin kaynak metin ve erek metindeki yansımalarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi

Abstract

Çeviri, insanlar arasında açık diyaloğun oluşturulmasında hâkim bir rol üstlenmektedir. Sözle oluşturulan somut varsayımların içtimai yapıya sunduğu katkılar, mütecanis bir bütünün ortaya çıkmasını olanaklı hale getirmekle birlikte, çevirinin öncülüğünde sınırları bertaraf etmektedir. Dilin dinamik yapısını anlama adına, muhtevasına teslim olmak elzemdir. Kültürlerarası iletişimde yazın çevirileri, toplulukların sınırlarını besleyerek, kabulünü artırmaktadır. İşbu sebeple kültürel unsurları çözümlemek, anlamak, yorumlamak ve çevirmek en önemli meseller arasında yer almanın yanı sıra özün tesisinde mühim yenilikleri imal etmektedir. Bu çalışma özelinde Türk edebi literatüründe kalemiyle tanınan saygıdeğer Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu Madonna adlı eseri ile usta çevirmen Ute Birgi tarafından hazırlanan erek metin, Çeviribilimci Peter Newmark’ın kültürel öğelerin sınıflandırması ve Çeviribilim araştırmacısı Lawrence Venuti’nin “yerlileştirme” (domestication) ve “yabancılaştırma” (foreignization) çeviri stratejileri bağlamında karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Kültürel öğelerin çevirisinde bu iki çeviri stratejisinden hangisinin daha çok tercih edildiği örnekler kapsamında irdelenerek, çeviri kararlarına açıklık getirilecektir. Çevirinin dönüşüm sürecinde, sınırların kültürel öğelerle anlam dahilinde transferlerinin sağlanması, erek kültürde yeni bir inşayı mümkün kılmakla birlikte işlevsel karşılıklarla anlamsal yakınlığın teminine katkı sunmaktadır. Kültürle içkin olan çeviri eyleminde dilsel olguların yöneldiği yapılar, özgül dizgeler dahilinde mahiyetin anlaşılabilirliğini arttırmaktadır.