Abstract
Zengin repertuara ve köklü bir geleneğe sahip Tatar tiyatrosu modern anlamda ilk örneklerini XIX. yüzyılın sonlarında vermeye başlamıştır. Tatar tiyatro tarihinin bilinen ilk eseri A. İlyasi’nin kaleme aldığı Biçare Kız’dır. F. Halidi, M. EL-Kazani, A. İshaki gibi edipler vasıtasıyla Tatar tiyatrosu megrifetçĕlĕk (aydınlanma) realizmi adı verilen yönelimin etkisinde 1905’e dek önemli bir ilerleme kaydeder. 1905 meşrutiyetinin getirdiği özgürlükçü ortamla beraber Tatar tiyatrosu repertuar ve sahneleme imkanları bakımından önemli gelişme kaydeder. 1917 Ekim devrimine kadarki süreçte Tatar tiyatrosu, aydınlanma realizmi ve onun biçimlendirdiği tenkitçi realizmin etkisinde zengin halk kültüründen, Doğu, Rus ve Batı klasiklerinden, Türk dünyasının geleneksel temaşa kültüründen ve devrin siyasi gelişmelerinden beslenir. Tatar rönesansı olarak da adlandırılan bu devrin oyun yazarlığında öne çıkan isimleri Galiasgar Kamal ve Ayaz İshaki’dir. 1917 devrimi sonrasında ise yeni rejimin ideolojisi doğrultusunda bir repertuar oluşmaya başlar. İç savaş devrinde kaleme alınan agitprop oyunlar 1920’li yıllarda yerini sosyal sınıf mücadelesini öne çıkaran eserlere bırakır. 1920’li yıllar dramaturjisinin en kudretli kalemlerinden biri Kerim Tinçurin’dir. Tinçurin esasında tiyatro dünyasına 1910’lu yıllarda adım atmış olmakla birlikte asıl etkinliğini 1920’li yıllarda göstermiştir. Bu yıllarda art arda kaleme aldığı piyesleri ve tiyatroya yönelik kuramsal çalışmalarıyla adından söz ettiren dramaturg bugün G. Kamal ile birlikte Tatar tiyatrosunun kurucusu olarak addedilmektedir. Bu çalışmada yazarın 1923’te yayımladığı Amerikan adlı komedisine odaklanılmıştır. Giriş bölümünde başlangıçtan 1917 devrimine dek Tatar tiyatrosunun gelişimi özetlenmiş ardından Ekim devriminin tiyatro repertuarı üzerinde etkisi ve Tinçurin’in devrimin ilk yıllarındaki etkinliği ele alınmıştır. Son bölümde ise çalışmanın ana konusu olarak belirlenen Amerikan adlı piyeste burjuva sınıfının temsili ve eleştirisi incelenmiştir.
Published Version
Talk to us
Join us for a 30 min session where you can share your feedback and ask us any queries you have
Schedule a call