Turkish History Research Articles

Alâî b. Muhibbî’nin “Netîcetü’s-Sülûk fî-Nasîhatîl-Mülûk” adlı eserine Yûnus adlı müellifin ilaveleri hakkında değerlendirme

Netîcetü’s-Sülûk fî-Nasîhati’l-Mülûk, Gazâlî’nin Nasîhatü’l-Mülûk adlı eserinin Alâî b. Muhibbî tarafından 16. yüzyılda yapılmış Türkçe tercümesidir. Eser, iki makale ve yedi bâbdan oluşur. Alâî, eserin tertibinde Nasîhatü’l-Mülûk’a bağlı kalsa da eser üzerinde ekleme ve çıkarma tasarruflarında bulunur. Alâî’nin esere yaptığı en belirgin eklemeler, birinci makaledeki akaid bölümünü şerh etmesi ve eserin birinci bâbının sonuna bir tarih bölümü ilave etmesidir. Çalışmamız sırasında eserin daha önceki çalışmalarda on iki olarak belirtilen nüshalarından üç tanesinin farklı eserlere ait olduğu tespit edilmiştir. Kalan dokuz nüsha incelendiğinde, eserin beş nüshasında önceki çalışmalarda fark edilmeyen ikinci bir müellifin varlığı anlaşılır. Yûnus adlı bu kişi, kendisi hakkında adından başka bir açıklama yapmadan Alâî’nin eserine müdahil olur. Alâî, Nasîhatü’l-Mülûk’un “Adalet ve Siyaset” başlıklı birinci bâbının sonuna Hz. Âdem’den başlayarak İran’ın İslam orduları tarafından fethine kadar geçen sürede yaşamış meliklerle ilgili bir tarih bölümü ekler. Müellif eserinin hacmini aşacağı için İslam padişahlarına ve devrin hükümdarı Kanuni Sultan Süleyman’a yer vermediğini belirtir. Yûnus adlı müellif esere Alâî’nin bu açıklamasından önce müdahil olur. Yûnus, Sâsânî hükümdarlarının anlatıldığı bölümde Alâî’nin Zafer-nâme’den yaptığı alıntının sonunda kendi adını zikrederek eserin kalan kısmını kendisinin tercüme edeceğini ifade eder. Yûnus, Alâî’nin tertibine uygun olarak eserin Sâsânîler bölümünü tamamlamasının ardından esere bir İslam ve Türk tarihi ekler. Bu eklemeden sonra Nasîhatü’l-Mülûk’un kalan altı bâbını çevirerek eseri tamamlar. Bu çalışmada, Netîcetü’s-Sülûk fî-Nasîhati’l-Mülûk’a Yûnus adlı kişi tarafından -aynı yüzyılda yapıldığı anlaşılan- eklemeler edebiyatımızda intihal ve zeyl tanımları çerçevesinde değerlendirilmiştir.

Türkiye’de İhtisas Kütüphaneciliği ve Veri Tabanları Hizmetleri: İSAM Kütüphanesi Örneği

Center for Islamic Studies was established in 1988 to contribute to the training of researchers in the field of Islamic Studies, provide them library and documentation opportunities, support research projects, make academic and scholarly publications, including TDV Encyclopedia of Islam, and organize scientific meetings. In addition to the encyclopedia studies of ISAM, there are works published in different series such as General Knowledge, Doctoral Theses, Research-Reviews, Symposiums-Panels, Source Works, Archive, Qadi (Judge in Islamic Countries) Registers, and Periodicals. Having been developed from past to present following the conditions of the age and become an essential library by being appreciated by domestic and foreign academic circles, ISAM Library has also realized many database projects by facilitating everyone's access to information. The main database services are Turkish History, Literature, Culture, and Art History Articles, Theology Articles, Documentation, Ottoman Turkish Articles, Risala Database and Ottoman Salname Annals. Unlike most databases, ISAM databases are prepared according to their subjects. They are organized in such a way that all researchers can easily access them from anywhere without restrictions such as membership or fees. Another important feature of Databases is that they provide access to articles and papers in symposiums, congresses, workshops, and congresses, which are not printed like e-journals but cannot be accessed by academicians. The main subject of our work is the ISAM Library's documentation services, databases, and archive collections. This study aims to make a general introduction of the related services by giving general information about the library services in question.

Undergraduate and Postgraduate Studies Abroad in Theology: The Case of Germany

Germany is one of the Western countries where undergraduate and graduate education is given at the university level in the field of Islamic Theology. Germany deserves special attention because of the more than five million Muslim population it hosts and because it has a well-established tradition in orientalist studies of Islam. In addition, the Muslim population of Turkish origin due to business immigration from Turkey that started in the 1960s, the recommendation of the Science Council in 2010, and the Islamic Theology Centers opened with the financial support of the Federal Ministry of Education and Research, highlight the example of Germany in our paper. It is possible to talk about an Islamic theological education in Germany that is structured in three ways. The first is the Oriental Institute, which was established as a sub-discipline of the Christian teleology department at the Eberhard Karls University of Tübingen as early as 1477. In addition to the Orientalist departments working with an orientalist perspective, the “Islamic Sciences/Islamwissenschaft” departments exist in more than 20 universities today and the “Islamic Theology Institutes/Centers,” which started to be opened in the early 2000s, are the third structure. In our paper, we will focus on Islamic Sciences departments instead of Orientalist departments, which are shaped with an orientalist perspective, and Islamic Theology, which was established primarily to train Islamic religion teachers and religious officials. There are Bachelor’s and Master's Degrees in different universities and colleges named Islamic Sciences, Islamic Religious Education, Islamic Studies, Islamic-Religious Studies, Islamic Oriental Studies, Asian Studies, Arabic Studies, Iranian Studies, Turkish History Studies, Languages and Cultures of the Islamic World, Religious Sciences. In addition, there are master's degree programs in the names of the Modern Islamic World, the Islamic World in the Modern Era, Arab-Islamic-Semitic Studies, and the Diversity of the Islamic World. It should be accepted that these faculties will have different contributions to Islamic Theology in accordance with their founding goals, mission, and curricula and that they should have mutual relations with the Faculties of Theology / Islamic Sciences in Turkey. Our communique aims to discuss the contribution of Theological education in Germany to Theological education in Turkey, taking into account the differences between the Faculties of Islamic Sciences and Theology. Despite the Islamic Sciences Departments, where academics and students do not have to be Muslim, Islamic Theology Centers take into account the views of religious communities in Germany while forming their academic staff in accordance with the aims of training religious officials/imams. In addition, while a “denominational” education is emphasized in the departments that provide teacher education, a “supra-sectarian” education emphasis in Islamic Theology departments draws attention to their programs. Again, in Islamic Theology, different from Islamic Sciences departments, tafsir, Systematic theology (basic theology, dogmatics, ethics/ethics, Islamic ecumenism), Historical theology (sunnah, kalam, mysticism, philosophy, etc.), Islamic law and legal methodology, Practical 'theology' and Religious Education fields exist based on Science Council recommendation.

Erasure at Home, Erasure in the World: Armenian History in Turkey (and Beyond) and Non-Discourses on Modern Political Conflict

On October 16, 2020, the Los Angeles Review of Books published a powerful letter about the war on Artsakh (Nagorno-Karabagh) that was signed by scholars who are considered to be among those most actively engaged in postcolonial theory and political activism, including Tariq Ali, Gayatri Chakravorty Spivak, Noam Chomsky, Amitav Ghosh, and Cornel West. This letter read: Before the ravages brought in by World War I and the 20th century, Azeris and Armenians in the area lived in the kind of conflictual coexistence with which we are acquainted in the multiethnic parts of the world. We are asking now not only for an agreement to a ceasefire but an insistence on the preservation of that ceasefire and protection for the Armenian minority in its efforts toward self-determination. We hope, in the long run, with the participation of all international institutions of justice, that the democratic will of the ethnic Armenians of the area can be acknowledged.2Yet scholars who specialize in the history of Turkey, the Ottoman Empire, and the Middle East were remarkably silent about this war that will have long-term effects on the small Republic of Armenia (population three million) and the relationships it will be able to maintain with its neighbors, in particular the Republic of Azerbaijan (population ten million) and the Republic of Turkey (population eighty-four million). The latter two countries’ militaries jointly attacked the unilaterally recognized, independent Armenian enclave of Artsakh (population 150,000) during a global pandemic, with help from paid Syrian mercenaries and Turkish military technology.

Contributions to Turkish Nationalism of the Russian Turk Sadri Maksudi Arsal

Sadri Maksudi Arsal, Rusya’nın egemenliği altındaki Kazan’da dünyaya gelmiş Müslüman-Türk azınlığın bir üyesidir. Arsal’ın yaşadığı dönemde Rus hükümeti azınlıkları Ruslaştırma politikası uyguluyordu. Bu durum karşısında Müslüman-Türk azınlık, kendi milli benliklerini koruma mücadelesine girmiştir. Arsal da Müslüman-Türk azınlığın milli mücadelesine katılmıştır. Duma’ya seçilen Arsal, burada soydaşlarının haklarını savunmuştur. İdil-Ural Milli Medeni Muhtariyeti’nin oluşumunda da önemli rol almıştır. Arsal, anayasasını hazırladığı muhtariyetin meclis başkanı ve devlet başkanı olmuştur. Ancak bu muhtariyet yönetiminin ömrü uzun olmamıştır. Politik gelişmelerin ardından Arsal’ın Rusya’da yaşama imkânı kalmamıştır. Arsal’ın soydaşlarına ve Türklüğe olan ilgisi gittiği Paris’te de devam etmiştir. Sorbon Üniversitesi’nde Türklerin tarihi konusunda ders vermiştir. Bu dönemde Arsal yeni kurulan Türkiye Devleti’nde yaşanan gelişmeleri takip etmiştir. Türkiye’de cumhuriyet rejimine geçilmiştir. Arsal, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti devletine gelmenin hayalini kurmaktadır. Arsal, Türk Ocaklarının davetinden sonra yaşamına Türkiye’de devam etmiştir. Arsal, yeni kurulan devlette önemli görevlerde bulunmuştur. Bu çalışmanın amacı Sadri Maksudi Arsal’ın Türk milliyetçiliğine yapmış olduğu katkıyı ortaya koymaktır. Araştırmanın yöntemi niteliksel içerik analizi ve hermeneutik yaklaşım olarak belirlenmiştir. Bu bağlamda Arsal’ın eserleri, konuşmaları ve Arsal hakkında yapılmış araştırmalar incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda Arsal’ın Türk milliyetçiliğine önemli katkılar sunduğu görülmüştür. Arsal, Türk hukuk tarihi, Türklerin tarihi, Türk dili ve milliyetçilik konularında dönemin önde gelen isimlerinden olmuştur.

A Distinguished Intellectual Orhan Burian with His Portrait of Thoughts and Literature

Edebiyat araştırmacısı, çevirmen, yazar ve İngiliz edebiyatı profesörü Orhan Burian, Türk düşüncesine ve edebiyatına hümanist bir istikamet vermek gayretinde olmuş bir aydındır. Ona göre hümanizm insan tefekkürüne set çeken bütün dogmatik düşüncelerin hükümsüzleştirilmesi ve insan aklının serbest bırakılmasıdır. Serbest bırakılan akıl daimi bir şüphe vaziyetinde olacağına göre bu aklın inşa edeceği hayat ve sanat da tartışılmaz fikirlerin ve çözüldüğüne inanılan meselelerin değil; insan doğasına mahsus dinamizmin bir ürün, bir aynası olacaktır. Orhan Burian hümanizmi Eski Yunan’ın sahip olduğu dinamik kafanın ve zengin felsefenin XX. yüzyıl düşüncesine adapte edilmesi olarak algılamaktadır. Hümanizm konusundan ayrı olarak Burian devrin birtakım edebiyat dergilerinde Türk ve Batı edebiyatları hakkında birçok etüt ve eleştiri kaleme almıştır. Bu makale Orhan Burian’ın Yücel ve Ufuklar dergilerinde yazdığı yazıları incelemekte ve onun Türk düşünce tarihindeki konumunu takdim etmeye çalışmaktadır. Makalenin sonuç kısmında Burian’ın fikir ve yazı evreni hakkında genel bir değerlendirme yapılmıştır. Bu genel değerlendirme makalenin yazarına aittir.

A Modern Perspective to Turkish Historical Text: The Perception of The “Other” in The Tonyukuk Inscriptions

Orhon Yazıtları Türklük bilgisinin en temel referans kaynaklarıdır. Kendilik bilgisinin gelecekteki nesillere aktarılması kaygısıyla taşa kazınan sözler, dönemin tarihî gelişmelerine ışık tutar. Tonyukuk’un ağzından verilen yazıttaki aidiyet olgularının varlığı, “öteki” algısını da somutlar. “Kendi”nin dışındaki her şey olarak konum alan “öteki”, Tonyukuk Yazıtı’nda da netlik kazanır ve Göktürk devletinin töreli iktidarı adına gerçekleştirilen savaşlarla belirlenir. Nitekim yazar özne konumundaki Tonyukuk, ifadelerinde “öteki”nin kim olduğuna dair net bilgiler verir. Farklı Türk boylarıyla da savaşılmış olması, “yakın öteki” algısını gündeme getirecektir. Türk boylarının kendi aralarındaki mücadeleleri var eden yönetme, erk sahibi olma itkisi, Türkler arasındaki yabancılaşma ve öteki algısını belirleyen bir denklemdir. Metin odaklı söylemde yegâne “ötekilik” referansının “birliğe karşı çıkmak” olduğunu söylenebilir. Nihayetinde Çinliler “düşman öteki”, “büyük öteki”dir. Çalışmada Tonyukuk Yazıtı’nda şekillenen “ötekilik”, Tonyukuk ve Göktürk devleti algısallığında, Göktürk kimliği odağında değerlendirilecektir. Ayrıca “öteki” algısını var eden törel unsurlar ortaya konarak, iktidar - töre denklemi gündeme getirilecektir.

TÜRK FEMİNİZM HAREKETİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: “MİLLİ HASSASİYETLER” ve “BAŞARILI KADINLAR”

The Turkish feminism movement emerged with a manifesto published in April 2021 and organized its defenses on social media. It has been claimed that the Turkish feminism movement was started for women’s struggle for equality and freedom. It has been stated that it is aimed to eliminate the problems that continue to exist in Turkey and cause false perceptions to settle. It has been mentioned that these problems are caused by the manipulation of groups that are members or sympathizers of a terrorist organization and that this manipulation gains a more radical character with each passing day. A strict reaction has been developed towards the propaganda of the terrorist organization by using women’s actions and rallies, and the struggle for rights and freedom of women who are members of the terrorist organization to take place in these actions and rallies. The idea that women have problems arising from being a woman, especially inequality and discrimination, and that these problems can be solved by taking inspiration from Turkish history comes to the fore. For this reason, attention is drawn to the achievements of women who stand out and are the first in Turkish history. The Turkish emphasis is not an effort to strengthen the nationalist ideological background; it is emphasized the bond of citizenship. The Turkish feminism movement focuses on the problems of all women who are bound by citizenship; it is stated that only women who are members or sympathizers of a terrorist organization are excluded from this movement. Criticisms that women are divided and feminism is universal are also found to be unwarranted and meaningless. In this study, the main arguments of the Turkish feminism movement, which is a fairly new formation, are discussed and an analysis is made on the topics of which arguments the movement uses while reinforcing these arguments and what kind of perspective it develops on gender roles. The discursive framework that is tried to be created about Turkishness and Turkish womanhood is defined; how the bond that was tried to be established between the Ottoman women’s movement and the Kemalist women’s movement found its place within this framework is among the questions whose answers are sought throughout the study. In accordance with the purpose of the study, the statements and shares of the Turkish feminism movement on social media, as well as the statements and interviews of the founding members, constitute the data area of the study.

MOSCOW ARCHİVE AND LİBRARY GUİDE FOR BEGİNNERS

Rus arşivleri, Genel Türk Tarihi araştırmalarının yazılı kaynakları arasında önemli bir yer tutmaktadır. Bu sebeple çalışmamızda Moskova’daki arşivlerde araştırma yapmayı hedefleyen genelde sosyal bilimcilere, özelde tarihçilere bir yol göstermeyi planlamakla birlikte, buradaki arşivlerin çalışma disiplini hakkında bütün araştırmacıların bir fikir sahibi olması amacını taşımaktayız. Bu haliyle çalışma tarihçilerin vakit kaybetmeden arşive ulaşabilmesi, kayıt olabilmesi ve katalogları tanıyabilmesi adına bir nevi rehber niteliğindedir. Ayrıca Rusya tarihi, Türk-Rus ilişkileri üzerine arşiv çalışmaları yürütmek isteyen lisansüstü öğrenciler ve kıdemli araştırmacılara yol göstermesi açısından dizayn edilmiştir. Bu tür bir rehber hazırlama fikri Moskova’da yürütmüş olduğumuz arşiv çalışmaları sırasında karşılaşmış olduğumuz zorluklar neticesinde ortaya çıkmıştır. Bu alandaki yabancı literatürde özellikle İngiliz, Alman ve Rus tarihçiler için Moskova arşivlerine yönelik rehber niteliğinde birçok makaleler yazıldığı görülmektedir. Bahsi geçen makalelerin içeriklerinde arşivlere ulaşım, kayıt olma süreci ve fonları dahil olmak üzere geniş bir yelpazede bilgi verilmektedir. Türk araştırmacıların da burs ve proje fonlarını daha etkili kullanabilmeleri için arşivler hakkında bilgi sahibi olmalarının elzem olduğu düşüncesiyle makalede, araştırmalarını kısa sürede tamamlamalarına katkı sağlamak amacıyla bir tablo ortaya konulmaya çalışılmıştır. 
 Moskova’da Rusya Federasyonu Devlet Arşivi (Гарф, State Archive of Russian Federation), Rusya Federasyonu Ekonomi Arşivi (Ргаэ, The Russian State Archive of Economy), Rusya Federasyonu Sosyal Politika Arşivi (Ргаспи, Russian State Archive of Social and Political History), Rusya Federasyonu Askeri Arşivi (Ргва Russian State Military Archive) ve Rusya Federasyonu Film Arşivi (Гфкрф, Russian State Film Archive) olmak üzere çok sayıda arşiv yer almaktadır. Çalışmada listesi verilen birinci el kaynak olarak değerlendirilen başvuru merkezlerinin kayıt olma süreci, ulaşım, arşivde çalışma koşulları ve katalog bilgilerinin detaylarına nasıl ulaşılacağı başta olmak üzere pek çok konuda detay verilmeye çalışılmıştır. Moskova’da tarih araştırmaları için arşivlerin yanı sıra kütüphane ve enstitülerden yararlanılması da önemlidir. Lenin Devlet Kütüphanesi (Ргб, Russian State Library) Rusya Tarih Kütüphanesi (Государственная публичная историческая библиотека России гпиб) ve Alman Tarih Enstitüsü Moskova’da araştırmacıların uğrak merkezlerinin başında gelmektedir. Bu amaçla kütüphane ve araştırma enstitülerinin çalışma koşulları, araştırmacılara sunmuş oldukları imkanlar hakkında da faydalı bilgilerin yanı sıra proje ve burs imkanlarının detayları işlenmiştir. Moskova’da Rusya Federasyonu Edebiyat ve Sanat Arşivi (Ргали, Russian State Archive of Literature and Art), Rusya Federasyonu Dış Politika Arşivi (АВП РФ Foreign Policy of the Russian Federation), Rus Çarlığı Dönemi Dış Politika Arşivi (авп рф, Foreign Policy of Russian Empire) Rusya Federasyonu Modern Tarih Arşivi (Ргани Russian State Archive of Recent History) olmak üzere diğer arşivler de araştırmacıların başvurabileceği merkezler arasında sıralanabilir. Çalışmada, Moskova’da araştırma yaptığımız arşiv, kütüphane ve enstitüler temel alınarak ilk defa araştırma yapacak yüksek lisans, doktora öğrencileri ve kıdemli araştırmacıların hızlı bir şekilde arşiv ve kütüphane kaynaklarını kullanabilmesi amaçlanmıştır.

RUSYA TÜRKLERİNDE KADIN HAKLARI MESELESİ

Türk tarihi açısından kadının sahip olduğu konum yüzyıllar boyunca mutlak surette değişikliklere uğramıştır. İslam öncesi Türk toplumlarına bakıldığı zaman kadının erkekle beraber toplumsal hayat içerisinde aktif olarak yer aldığı, kılıç kuşanıp ata bindiği ve sürekli bir şekilde talim yaptığı görülmektedir. İslamiyet’in Türk toplumuna girmesinin ardından da kadınlar sahip olduğu çoğu hakkı ilk başta korumuş fakat İslam dininin yanlış bir şekilde yorumlanması ve etkileşim içerisinde bulunulan Arap kültürünün tesiri altında kalınması sonucunda kadının statüsünde bir düşme görülerek toplumsal hayat başta olmak üzere pek çok alanda ikinci plana atılmıştır. Kadın hakları meselesi mevzu bahis olduğu zaman da tüm dünyada olduğu gibi Rusya Türkleri arasında da bu husus üzerinde hassasiyetle durularak çalışmalar yürütülmüştür. İsmail Gaspıralı öncülüğünde ortaya çıkan Usul-i Cedit hareketi doğrultusunda kızların eğitimi için tamamen onlara tahsis edilen kız okulları yenileşme çabaları içerisinde önemli bir yere sahiptir. Basının toplum üzerindeki etkisinin farkında olan İsmail Gaspıralı uzun uğraşlar sonucunda çıkarttığı Tercüman Gazetesi’nde, kadın haklarına yönelik yazılara yer vermiş olsa da bunu dönem içerisinde yeterli görmemiştir. İsmail Gaspıralı’nın imtiyaz sahibi olduğu ve kızı Şefika Gaspıralı’nın editörlüğünü üstlendiği Âlem-i Nisvân Dergisi ise Rusya Türkleri arasında çıkarılan ilk kadın dergisi olma özelliği taşımaktadır. Âlem-i Nisvân’ın açtığı bu yolda, ondan sonra Işık, Süyüm Bike, Azat Hanım ve Şark Kızı gibi birçok dergi yayınlanmıştır.
 Siyasi açıdan kadın hareketlerinin oluşumu ise Rus İhtilali’nin 1905 yılında gerçekleşmesiyle birlikte Çar’ın Rus olmayan azınlıklara kendi örgütlerini kurabilme hakkı tanıyan 1906 tarihli geçici kararnamesi ile açılan kadın cemiyetleri sayesinde mümkün olmuştur. Düzenlenen Rusya Müslümanları Kongreleri de kadınların ait olduğu toplumsal statüye ulaşabilmeleri için önem arz etmektedir. Kadınlar açısından aktif bir mücadele döneminin başladığı 1917 yılında toplanan Rusya Müslüman-Türk Kadınları Kongresi de kadınların kendileri hakkında son derece dikkat çekici kararlar aldıkları bir oluşum olarak görülmektedir. Daha sonra Rusya genelinde yaşayan tüm Türk ve Müslümanların katılımıyla gerçekleştirilen Bütün Rusya Müslümanları Kongreleri, sunulan konular sebebiyle karşılaşılan muhalefetlere rağmen Müslüman-Türk kadınının haklarını savunan aydınların mücadeleleri sonucunda kadın-erkek eşitliğinin sağlanması ve siyasi alanda kadının hak ettiği noktaya gelebilmesi için Türk Kadın Hareketine büyük katkı sağlamıştır.
 Bu çalışmada tarihi süreç içerisinde Rusya Türkleri arasında kadın ve kadın hakları meselesi ele alınacaktır. Türk Kadın Hareketine dair ilk gelişmelerin Kazan Tatarları tarafından kadınların konumunu iyileştirmeye yönelik başlamasıyla birlikte bu konuya desteğini esirgemeyen Türk aydınları ve onların yapmış oldukları faaliyetler hakkında birçok bilgi çalışmanın kapsamına girmektedir. Meselenin gidişatı açısından son derece önemli olan gazete ve dergiler kadın hareketine sunduğu katkı sebebiyle üzerinde durulan hususlar arasında yer almaktadır. Kadın cemiyetlerinin oluşumu ve düzenlenen çeşitli kongreler de incelenen konuların temelini oluşturmaktadır.

Bogac Han in Dede Korkut

Yaşadıkları coğrafya ve iklim koşullarıyla uyum içerisinde hayatını devam ettirmiş Türklerin tarihinde ve Türk halk edebiyatında destanlar önemli bir yere sahiptir. Dede Korkut Destanları Türk destanları içerisinde önemli bir yere sahiptir. Dede Korkut’ta birçok kişi adı geçmektedir. Bunlardan biri Boğaç Han’dır. Boğaç Han’ın adı Dede Korkut Kitabı’nda bir boyda geçmektedir. Dede Korkut’ta önemli bir yere sahip olan Boğaç Han tipinde en eskisi tarihin derinliklerine uzanan birçok tarihi-destani-efsanevi-mitolojik tabaka bulunmaktadır. Dirse Han Oğlu Boğaç Han Boyu’nun kökleri tarihi-mitolojiktir. Destanın eski devirlere uzanan bir en alt tabakası olabilir. Dirse Han Oğlu Boğaç Han Boyu aslında üzücü bir tarihi olayın, baba-oğul arasındaki bir taht ve hükümdarlık mücadelesinin destanileşmiş, masumaneleşmiş bir yansımasıdır. Konusu, Türk ve dünya tarihinde benzerleri görülen bir olaydır. Bu durum destanın tarihi yönüyle ilgilidir ve destanın tarihi bağlarını yansıtmaktadır. Dirse Han Oğlu Boğaç Han Boyu’nda, Kırk Mert, eski Türk hükümdar, bey ve teginlerinin yanlarında yer alan bürokratik yapının, görevlilerin destani bir yansımasıdır. Destanda Kırk Mert sonradan Kırk Namert’e dönüşmüştür. Destandaki Kırk Namert ise, hükümdarın yanındaki kötü niyetli ve çıkarcı kişilerin, beylerin ve onların yönetimindeki yozlaşmış bürokratik yapının bir yansımasıdır. Dirse Han Oğlu Boğaç Han Boyu birçok mesajlar vermektedir. Bu makalede, Dede Korkut’taki Boğaç Han; adı, ailesi, tarihteki, Dede Korkut’taki ve destanlardaki yeri incelenmiştir.

Transnational Rivalries and Left Politics: An Amsterdam School Perspective on Turkey's “Ergenekon” Trials

The Ergenekon trials were among the most controversial issues in the recent political history of Turkey. It is still worth reconsidering the liberal, nationalist, and socialist-left circles' variegated responses to the subject matter. The first two were doomed to fail since each attached itself to one side of the intra-state struggles. Although the socialist left's approach was enlightening in many ways, there is a significant shortcoming in its theoretical references to explain the inherent transnational rivalries. An alternative research agenda offered by the Amsterdam School could enrich its conceptual toolkit in more comprehensive ways. To evaluate this potentiality, we need to engage in two conceptual problems regarding the theory: 1) Could the concept of state-class be helpful to analyze the political economy of Turkey's Ergenekon trials? 2) Could any key social/class force be distinguished to shed light upon the transnational aspect of the process?

Ideology, Nationalism, and Architecture: Representations of Kurdish Sites in Turkish Art Historiography

This article discusses how the narrative of Turkish national historiography, crafted by Turkish elites in the 1930s in light of the official doctrine of the Turkish History Thesis and the Sun Language Thesis, attempted to Turkify the patronage of historical buildings constructed by diverse ethnic and religious communities of the country’s eastern region. I focus on the architectural production of the seven Kurdish dynasties that ruled a large area in the Middle East from the tenth to the mid-nineteenth century. Kurdish rulers constructed a large number of urban monuments bearing their names. These sites were appropriated into the Turkish national historiography in a denial of their Kurdish origins. This approach to history has rendered Kurdish material culture all but invisible, pushing the understanding of Kurdish architectural patronage and identity to the academic margins. This study aims to develop an alternative approach to the history of urban and architectural production in eastern and south-eastern Turkey, and opens a discussion for a definition of Kurdish art and architecture.

Tarihyazımı, Hafıza, Aidiyet: Sözlü Tarih Yöntemi ve Türkiye’de Kullanımı Üzerine Bir Değerlendirme

Tarih disiplinin sınırlarını aşarak farklı sosyal ve beşerî bilim dalları tarafından da kullanılan sözlü tarih, yirminci yüzyılın en popüler veri toplama metotlarından biri olarak karşımıza çıkar. Sözlü tarihin özellikle 1970’lerden itibaren giderek yaygınlaşmasının sebebi yakın tarihi inceleyen araştırmacılara sunduğu potansiyellerle ilintilidir. Sözlü tarih henüz otobiyografilerini yazmamış liderlerin, yerel, ulusal ve uluslararası düzlemde karar verme merciinde bulunan seçilmiş ve atanmış bürokratların belgelenmemiş deneyimlerine erişim sağlayabilmeyi olanaklı kıldığı gibi işçiler, kadınlar, etnik azınlıklar, marjinal ve dezavantajlı grupların tarih anlatısında yer almasını mümkün kılmaktadır. Sözlü tarih 1970’lerden itibaren hem yaygınlaşmış hem de sıkça eleştirilmiştir. 1980’lerin sonundan itibaren gerek bu eleştiriler ve gerekse sosyal ve beşerî bilimlerdeki teorik tartışmalar neticesinde, sözlü tarih içinde farklı eğilim ve yorumlama biçimlerini barındıran ve birçok disiplinden beslenen yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Avrupa ve Kuzey Amerika’da 1960’ların sonunda ivme kazanmaya başlayan sözlü tarih Türkiye’de akademik literatüre eklemlenmesi 1990’ların başına rastlar. 1990’lardan bugüne kadar Türkiye’de sözlü tarihin gelişimine bakıldığında sözlü tarih çalışmalarının geçmişin daha kapsayıcı bir şekilde yazılmasını mümkün kılmak için farklı tarihsel zemin, olay ve aktörlere odaklandığını söylemek mümkündür. Fakat gerek Batı gerekse Batı dışı coğrafyalarda yapılan sözlü tarih çalışmaları ile kıyaslandığında, Türkiye’de sözlü tarihe dayanan akademik çalışmaların ve sözlü tarih projelerinin hem sayısal anlamda çok az hem de sözlü tarihin potansiyelini yansıtacak kadar konu ve yaklaşım çeşitliliğine sahip olmadığı gözlemlenir. Dolayısıyla, bu çalışma, bu konuda Türkiye içinde ve dışında üretilen literatürü eleştirel bir şekilde okuyarak, sözlü tarih yönteminin ne olduğunu, neden ortaya çıktığını, sözlü tarih çalışmalarının yıllar içinde nasıl ve neden dönüştüğünü ve son olarak sözlü tarih yönteminin günümüz Türkiye’sinin yakın tarih yazımında kullanımını inceleyecektir.

DEDE KORKUT’TAKİ ALP EREN

Türkler zengin bir destan geleneğine sahiptir. Dede Korkut Destanları’nın Türk destanları içerisinde önemli bir yeri vardır. Dede Korkut’ta birçok kişi adı geçmektedir. Dede Korkut’ta adı geçen kişilerden biri Alp Eren’dir. Alp Eren’in adı Dede Korkut Kitabı’nda bir boyda geçmektedir. Alp Eren’in tanıtımında geçen ifadeler, onu eski bir tarihe götürmektedir. Alp Eren, her bakımdan eski Türk tarihine ait bir kişi olup, Orta Asya’daki eski Türk alpları ile ilişkilidir. Dede Korkut’taki Alp Eren ile Yazıcıoğlu’nun Oğuznamesindeki Etil Alp birçok bakımdan benzeşmektedir. Alp Eren’in adı Tonga Alp Er’i, yani Türklerin efsanevi kahramanı Alp Er Tonga (Efrasyab)’yı da anımsatmaktadır. Dede Korkut’ta Alp Eren’in adı her ne kadar sadece bir boyda geçse de, diğer Oğuznamelerdeki kahramanlarla benzerliği ve Dede Korkut’taki Alp Eren’in ailesinin üyelerinin birçok destanda adlarının geçmesi, Alp Eren’in önemini ortaya koymaktadır. Birçok olumlu özellikleriyle tanıtılan Alp Eren’in aynı zamanda olumsuz nitelikleri de vardır. Alp Eren, aynı zamanda dejenere olmuş bir alp tipidir. Bu makalede, Dede Korkut’taki Alp Eren; adı, ailesi, tarihteki ve Dede Korkut’taki yeri incelenmiştir.

BRİTANYA ADALARI’NIN TARİHİ COĞRAFYASI VE İLK HALKLARI

The historical geography of Britain and its first peoples are discussed with the geographical perspective provided by the concepts of "Atlantic Europe" and "Western Europe". Humbly, this study aims to contribute to the expansion of the geographical perception of England through the axis of Western European historical geography in Turkish historiography by using the light of studies on the prehistoric period. Throughout the centuries, the British Isles served as an important transit station for the Atlantic Ocean and the North Sea routes as a nodal point in the north of the European mainland. In this context, Britain’s regional geography has been scrutinized by centered on the strategic location of the Island within the transportation networks. Secondly, The Celts -first known settled community of the British Isles- provided the opportunity to evaluate the population of the island through the phenomenon of migration in the prehistory period from the upper scale perspective of regional geography. The Celts, who were adept at processing iron, maintained their settlements in the British Isles for many years under the influence of this tool-equipment power that determined the superiority of other communities. Furthermore, Celts have been the subject of ethnic origin studies since the age of Nationalism. In the light of the findings, the Celts genetically influenced the red-haired tough-looking breed in Ireland and western Scotland with their dark, curly-haired typologies. It was concluded that most of the blond population in the British population came from Anglo-Saxon and Scandinavian ancestors. The extensive presence of the Celts in Western Europe helps us to perceive Britain’s regional geography and reveals the historical phenomenon of geographical transitivity.

KENTSEL AÇIK MEKÂNLARIN ÖTEKİ KULLANICILARI: KADINLAR

Gender roles constitute the basis of the adoption of the idea that “Women's place is at home”.The roles that society imposes on men and women create social differences and boundaries between the sexes. While marginalizing women, it keeps men at a higher level and causes inequalities between men and women in social life. The city, which is one of the places where inequality and oppression is most evident, sees men as hosts, but welcomes women. From past to present, It will be discussed how the evolution of gender roles in Turkish history is reflected in urban open spaces today. Landscape architects are also responsible for urban open space design with equal accessibility for every segment of society. Landscape architecture branch is responsible for designing that space in a way that every user can use, instead of imposing a gender discrimination on urban open spaces. Every individual is the sole user of public spaces where they can feel safe and free. In this study, the pressures and inequalities created by gender roles that underlie the woman's inability to see herself as a user of the city have been defined. It is aimed to reveal the relationship between the social infrastructure of this situation and the landscape architecture branch, which is one of the environmental design professionals.

An Example of Political Marriages in Turkish History: Atabey Marriages

Atabey, hükümdar çocuklarının yetiştirilmesinde birinci derece sorumlu devlet memuru idi. İlk başlarda şehzâdenin terbiyesi ile ilgili bir görevken bir süre sonra müesseseye dönüşerek siyasallaşmıştır. Bu siyasallaşmanın en belirgin yönü ise atabeylerin, şehzadelere kendi kızlarını vermeleri ya da şehzadelerin dul kalmış anneleri ile evlenmelerini sayabiliriz. Böylece atabeyler bu görevlerinin devlet idaresinde önemli bir mevkî haline gelmesini sağlamış, yönetimde de daha etkili olmuşlardır. Atabeylerin özellikle Selçuklu şehzadeleri arasındaki saltanat mücadelelerinde ne kadar önemli roller oynadıkları ve devletin merkezî idaredeki gücü devam ettiği sürece, kendi adlarına bir bağımsızlık mücadelesine girmedikleri ama devlet merkezinin zayıfladığı noktada şehzadelerin tüm gücünü kendi adlarına kullanmaya başladıklarını görüyoruz.
 Siyasî evlilikler yoluyla sıhriyet bağları kurmak ve bunun üzerinden bir siyaset oluşturmak devlet adamlarının izlediği bir yoldur. Bu yol doğrultusunda sultanlar, melikeler, atabeyler evlilikler yapmıştır. Evliliklerdeki temel amaç devletin otoritesini sağlamlaştırmak, beyliklerin biatını almak, isyanları önlemek ve hanedanlar arasındaki ilişkilerde etkin rol oynamaktır.
 Bu çalışmada Türk tarihinde siyasî amaçlarla yapılan evliliklerden biri olan atabey evliliklerinin Türk siyasî tarihindeki etkileri üzerinde durularak tarihsel süreçte yapılmış on beş atabey evliliğinden örnekler verilerek değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Said Nursi: A Brief Overview of Vision and Reformative Thoughts

The focus of the article is Said Nursi’s contributions in the fields of education, religion, and politics. Nursi was a Kurdish theologian, an Islamic scholar, and the most popular and influential intellectual of Turkish history. His influence and popularity among people are indicative of the titles he received from the people including “Badiuz-Zaman” (Wonder of the Age) and “Ustaad” (Muallam or teacher). Besides this, Nursi was widely famous among his people for his extravagant memory: his long-term memory was able to reproduce certain books. This reflects upon his unordinary personality as he was able to recite many books from memory. An unusual narrative about him was that when he used to read a page of a book, he would learn it by heart at the same moment. His vast study, intelligence, powerful memory, and oratory skills impressed his contemporaries to a great extent.

MOĞOLİSTAN TARİH DERS KİTAPLARINDA TÜRK ALGISI

Dünya genelinde ülkelerin tarih ders kitapları ulusal tarih çizgisi doğrultusunda yazılmaktadır. Bu anlayışın en önemli amaçlarından biri de öğrencilere millî kültürü ve tarihi aşılamaktır. Moğolistan özelinde Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonraki süreçte eğitim hayatında devrim niteliğinde sayılabilecek adımlar atılmıştır. Eğitim hayatında izlenen yeni politikalar Moğolların öncelikli hedeflerinden birini oluşturmuştur. Bu araştırmada Moğolistan’da okutulan tarih ders kitaplarındaki Türk algısı incelenmiştir. Ortaokul 6, 7 ve 8. sınıf tarih ders kitapları ile lise 9, 10, 11. sınıf tarih ders kitaplarının incelendiği bu çalışmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır.
 Moğolistan tarih ders kitaplarında İslamiyet öncesi Türk tarihiyle ilgili detaylı bilgiler yer almaktadır. Aynı zamanda bu dönemle ilgili çeşitli görseller ve haritalar da ders kitaplarında kullanılmıştır. Osmanlı Devleti ile ilgili ise diğer konulara nazaran az bilgi bulunmaktadır. Osmanlı Devleti’nin kuruluş aşaması ve yükselmesinden kısaca bahsedilirken İstanbul’un Fethi hakkında detaylı bilgiler bulunmaktadır. Bunun yanı sıra fetih konusunun Batılı tarihçilerin gözüyle aktarıldığı görülmektedir. Tarih ders kitapları ayrıntılı bir bakış açısıyla incelenip konu dağılımının genel yapısı ortaya çıkarılmıştır. Türkiye’de bu alanda yapılmış çalışmalar taranarak bir örnek oluşturulması sağlanmıştır. Ders kitaplarının yanı sıra Moğolistan’ın tarih eğitimi, eğitimdeki sorunları üzerine yazılmış eserler de çalışmada kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda Moğolistan’da okutulan tarih ders kitaplarındaki Türk algısı ortaya çıkarılmıştır.