Yükümlülük kipliği ve klasik Türkçe tıp metinleri ilişkisi

Abstract

Tıp metinlerinin yükümlülük kipliği için uygun metin türlerinden biri olduğu varsayımına dayananan bu çalışmanın konusu klasik Türkçe tıp metinleri ile yükümlülük kipliği ilişkisidir. Çalışma, klasik Türkçe tıp metinleri, yükümlülük kipliğinin kullanımına uygun mudur, klasik Türkçe tıp metinleri hangi özellikleri yönüyle yükümlülük kipliği ile ilişkilendirilebilir, klasik Türkçe tıp metinleri yükümlülük kipliği kiplik alanlarından hangisine dâhil edilmelidir temel sorularından oluşmaktadır. Bu temel sorular, 14. ve 19. yüzyıllar arasında yazılmış 10 klasik Türkçe tıp metninden örneklerle cevaplandırılmaya çalışılmıştır. Çalışmada, yükümlülük kipliğinin alanyazınında kabul görmüş yönleri ile tıp metinlerinin özellikleri karşılaştırılmıştır. Karşılaştırmanın yapılacağı ölçek konumundaki yükümlülük kipliğinin temel unsurları (sınırları, tanımı, kipliğin kaynağı ve kiplik alanı gibi), Palmer, van der Auwera-Plungian, Erk Emeksiz, Corcu Gül, Papafragou, Kratzer, Bybee-Perkins-Pagliuca ve Nuyts-Byloo-Diepeveen’in görüşleri ile belirlenmiştir. Çalışmada klasik Türkçe tıp metinlerinin, yükümlülük kipliği ile ilgili tüm tartışmaları içerecek örneklere ve kullanımlara sahip bir metin türü olduğu ortaya çıkmıştır. Buna göre klasik Türkçe tıp metinlerinde konuşur yani hekim, tedavi olmak isteyen kişilere göre bilgisine güvenilen ve sağlık konusunda söz sahibi olan otorite konumundadır. Yükümlülük kipliği, ilgili kiplik türünün kiplik anlamlarının tamamını örneklendirebilir bir metin türüne sahiptir. Yine bu çalışmayla Papafragou’de ortaya konulan ve kısaca gereklilik ve zorunluluk kiplik alanları olarak belirtilen kiplik alanları içerisinde tıp metinlerinde rastlanan ve kanunlar ile kurallar gibi herkesi değil yalnızca ilgili durumdaki kişileri kapsayan yaptırımların hangi alana dâhil edileceği mevzusunun tartışmaya açık olduğu ortaya çıkmıştır. Böyle bir durum için Papafragou’nun alanlarına tıp ve sağlık başlığının ayrıca alınması gerektiği önerilmiştir.