TÜRK DUVAR HALI ZEVKİNİ YANSITAN BATI KÖKENLİ HALILAR: EVCİLER KÖYÜ ÖRNEKLERİ

Abstract

Halı, geçmişten günümüze evlerin tabanlarında veya duvarlarında bir süs unsuru olarak kullanılmakla birlikte; ısı yalıtım işlevinde kullanımı da tercih edilmiştir. Türkler; Orta Asya’dan itibaren daha çok yarı göçebe topluluklar oluşturdukları için dokudukları halılarını sürekli göçtükleri yerlere yanlarında taşımışlardır. Orta Asya’dan Anadolu’ya göçerken yanlarında getirdikleri en önemli kültür miraslarından biri de dokumalar olmuştur. Anadolu’ya getirdikleri taşınabilir kültür varlıkları olan halı dokumacılığı; geçmişten günümüze kadar devam ettirilerek; geleneğin devamı sağlanmıştır. Günümüzde teknolojinin gelişimi ile birlikte el dokuması halıları yerini, makine dokuması halılara bırakmıştır. Anadolu’da halk sanatı ürünlerinin üretildiği merkezlerden biri de Yozgat İlidir. Yozgat İli halı dokuma ürünleri arasında duvar halıları da yer almaktadır ve özellikle 20. yüzyıl başından itibaren duvar halılarının köylerde kullanımı oldukça yaygınlaşmıştır. Duvar halılarını, Geç Osmanlı Dönemiyle köy kadınları kendi dokuduklarını kullanırlarken; Cumhuriyet Dönemi ile birlikte makine dokuması duvar halılarının artması ve özellikle yurt dışı kökenli ithal makine dokuması duvar halıların kullanımı yaygınlaşmıştır. Türk sanatında kullanılan önemli hayvan motiflerinden biri “geyik” motifi olmuştur. Geyik motifi bazen bir dokumada işlenirken; bazen taş malzemede bazen seramik bir ürün üzerinde işlenmiştir. Bu araştırmanın konusu, Evciler Köyü’nde tespit edilen yedi adet Avrupa’dan ithal edilmiş makine dokuması duvar halısıdır. Ayrıca bu duvar halılarının üzerine işlenmiş geyik motifleri ve bu motiflerin Türk Sanatında ki yeri ile ilgili bilgiler vermek olacaktır. Bu çalışma ile yerel örneklerden hareketle duvar halılarının Türk kültürü ve Sanatı içindeki yeri de belirlenmiş olup; Türk sanatı literatürüne katkı sağlanması hedeflenmiştir.