Translation as an intertextual process in the context of rewriting

Abstract

Yenidenyazma kavramı, edebiyat, metinlerarasılık gibi alanlarda etkisini gösteren ve araştırılan bir kavramdır. Metinlerarasılık çalışmalarında, bir metnin kendinden önceki başka bir metinden belirli yöntemlerle gerek doğrudan gerekse dolaylı bir biçimde ifadeler taşıması sonucunda iki metin arasında oluşan ilişki bağlamında ele alınan bu kavram, son zamanlarda çeviribilim alanında da kendini göstermektedir. Çeviri sürecinde erek metin, kaynak metnin biçimsel düzeyde bir çeşit yeniden yazması olarak kabul edilmektedir. Süreç sonunda ortaya çıkan erek metin ile hareket noktası olan kaynak metin arasında bu bağlamda metinlerarası bir ilişkinin söz konusu olduğunu söyleyebiliriz. Özellikle de dillerarası çeviri bağlamında düşündüğümüzde, belirli bir dil dizgesinde yazılmış kaynak metin, başka bir dil dizgesinde yeniden yazılmaktadır. Bu yenidenyazma süreci sonunda ortaya çıkan erek metin, kaynak metinle aynı içeriği, mesajı, anlamı ve etkiyi taşıyan fakat biçimsel olarak kaynak metin dizgesinden farklılık gösteren bir metindir. Çünkü dillerarası çeviride çevirmenin amacı, kaynak metni başka bir dile aynı anlamı, etkiyi ve içeriği verebilecek şekilde aktarmaktır. Böylece hem metinlerarasılıkta hem de çeviride yenidenyazma ile biçimsel bir dönüşüm söz konusudur. Buradan hareketle, yenidenyazma kavramını metinlerarasılık ve çeviri sürecinin ortak noktası olarak değerlendirebiliriz. Böylece, her iki süreçte de var olan yenidenyazma (dönüşüm) sayesinde metinlerarasılıktaki altmetin ve anametin (üstmetin) ile çevirideki kaynak ve erek metin arasında bir benzetme yapmak mümkündür. Bu çalışmanın amacı, metinlerarasılık ve çeviri ilişkisine yenidenyazma bağlamında yaklaşıp çevirinin metinlerarası bir süreç olduğunu farklı bir açıdan göstermek ve her iki alana ait metin kavramları arasında ilişki kurmaktır.