The 'Voice' of Poetic Subject in the Poems of the Mayan-origin Guatemalan poet Humberto Ak'abal: From Oralitura to Literatura

Abstract

Maya kökenli Guatemalalı şair Humberto Ak’abal’ın Şiirlerinde Şiirsel Öznenin ‘Ses’i: Oralitura’dan Literatura’ya Bu çalışma Maya kökenli Guatemalalı şair Humberto Ak’abal’ın şiirlerinde, şiirsel öznenin kendini ifade edişi üzerinden ‘oralitura’’dan ‘literatura’’ya geçişin sancılı sürecine bir yaklaşım olacaktır. Çift dilli bir şair olan Humberto Ak’abal’, anadili olan Maya-K’iche’ dili ile beraber İspanyolca konuşur. Eserlerini Maya-K’iche’ dilinde yazan ve kendisi İspanyolca’ya çeviren şairin çok sayıda şiir kitabı vardır. Bu eserler yirmiden fazla dile çevrilmiştir. Başta, El Premio Continental Canto de América (UNESCO,1998) olmak üzere Amerika ve Avrupa’da sayısız ödül alan, Çağdaş Yerli Edebiyatı’nın en önemli isimlerinden biri olarak kabul edilen şair, yapıtlarında Maya kültürünün sözel mirasını yazılı kültüre aktarır. ‘Oralitura’ ile ‘literatura’ arasında yazılan bu şiirler, her iki kültürü de bünyesinde barındıran şiirsel öznenin kendini ifade ettiği alandır. Bu doğrultuda çalışmamız, Humberto Ak’abal’ın şiirlerinde, şiirsel öznenin ifadesi üzerinden Yerli’nin sözel kültürünün (oralitura), Beyaz Adam’ın yazılı kültürüne (literatura) geçerken her iki kültürün dünyayı farklı algılama biçimine ve ‘beyaz Adam’ın sömürgeci anlayışı yüzünden yaşanılan sancılı sürece tanıklık etmek ve yeniden anlamlandırmak üzerine bir yaklaşım olacaktır. Bunu yaparken XX. yüzyıldan itibaren tarihsel süreç içinde Latin Amerika Yerli Edebiyatı’nın yeri ve önemi belirlenerek Ak’abal’lın şiirlerinde ‘neo indigenista’ unsurlar saptanacak İspanyolca’dan Türkçe’ye yaptığımız çevirilerle örneklendirilecektir. Çalışmamızın çıkış noktasını Ak’abal’ın şiirleri ve düşünceleri ile Latin Amerika Yerli Edebiyatı üzerine çalışan uzman ve akademisyenlerin görüşleri oluşturacaktır.