The reflection of the intertextuality between Ahmet Ümit’s novel İstanbul Hatırası and the novels of Umberto Eco on A Memento for İstanbul

Abstract

Temelini postmodernizm ve yapımsökücülükten alan metinlerarasılık bir metnin anlamlandırılması ve metnin daha iyi anlaşılması açısından büyük önem taşır. Metinlerarasılık bir eserle başka eserler arasındaki her türlü bağdır. Bu kavram hiçbir metnin bağımsız olmadığını ifade eder ve her metnin başka metinlerden izler taşıdığına vurgu yapar. Metinlerarasılık geçmiş ve gelecek arasında kurduğu ilişki ile kültürel bellek işlevi de görür. Dolayısıyla metinlerarası unsurların aktarımı bir kültür aktarımı ve kültürel belleğin devamının sağlanmasıdır. Metinlerarasılık kuramı başta Mikhail Bakhtin olmak üzere Julia Kristeva, Roland Barthes, Michael Riffaterre, Gérard Genette, Laurent Jenny ve Umberto Eco gibi araştırmacıların konuya ilişkin bilimsel katkılarıyla bugünkü konumuna gelmiştir. Bu çalışmada Ahmet Ümit’in İstanbul Hatırası romanı ile Umberto Eco romanları arasındaki metinlerarası ilişkiler incelenmiş ve bu metinlerarasılığın eserin İngilizce çevirisine ne ölçüde yansıtıldığı değerlendirilmiştir. İnceleme Rakesh Jobanputra’nın A Memento for Istanbul başlıklı çevirisi üzerinden yapılmıştır. Çalışmada aynı yayınevinin farklı yıllara ait iki çeviri eseri ve kaynak eser karşılaştırmalı olarak incelenmiş, bazı metinlerarası unsurların erek kültüre aktarılmadığı gözlemlenmiştir. Kaynak metinde yer alan göstergeler, semboller ve kültürel ifadeler metinlerarasılık kuramı kapsamında gönderme, alıntı, öykünme, iç anlatı, klişe ve çok katmanlılık örnekleri üzerinden sunulmuştur. Çok seslilik özelliğiyle okura çoklu bir okuma imkanı sağlayan İstanbul Hatırası eseriyle Umberto Eco’nun çalışmada bahsi geçen romanları arasında biçimsel özellikler ve metinlerarası ilişkiler bakımından benzerlikler ve koşutluklar olduğu anlaşılmıştır.