The literary personality of Ibn Hânî al-Andalusi and the major poetry topics in his divan

Abstract

İbn Hânî, Endülüs edebiyatının önde gelen şairleri arasındadır. İşbîliye’de doğmuş, ilköğrenimini burada tamamlamıştır. Genç yaşta ülkesini terk edip Mağrib’e geçmiş ve Fâtımî Devleti’nin saray şairi olmuştur. Uzun yıllar bu devletin hükümdarlarından Muizz-lidînillâh’ın sarayında yaşamış ve divanının büyük bir bölümünü oluşturan methiyelerinin çoğunu onun için yazmıştır. Muizz-lidînillâh’ın yanı sıra onun komutanlarına, valilerine ve ailesinden birçok ferde şiirler söylemiştir. Methiye türü şiir konularının yanı sıra mersiye, hicviye, gazel ve tasvir türü şiir konularından da beyitler kaleme almıştır. Ancak bu beyitlere genel itibariyle methiyelerinin içerisinde yer vermiştir. Endülüs’te doğup büyümesine rağmen hayal dünyasında daima Arap yarımadasında yaşamış, Câhiliye şiirinin üslubunu ve dilini yansıtmış, muallaka şairlerini taklit etmiştir. Şiirlerindeki yer isimleri, sevgili adları, çöl hayatına özgü kullandığı anlaşılması zor ifadeler, çölde doğan Arap şiirini ne derece taklit ettiğini apaçık göstermiştir. Bütün bunlardan dolayıdır ki o, Endülüs şiirinde neo-klasik dönem olarak da adlandırılan doğu edebiyatını taklit dönemi temsilcileri arasında yer almıştır. İbn Hânî şiirlerinde yaşadığı dönemin siyasi ve sosyo-kültürel durumundan bahsetmiş, birçok tarihî olaya ve savaşa değinmiştir. Bu sebeple onun şiirlerinin edebî değeri olduğu gibi tarihî vesika değeri de bulunmaktadır. Bu çalışmada; İbn Hânî’nin hayatı, edebî kişiliği ve divanında ele aldığı methiye, hicviye, mersiye, gazel ve tasvir gibi başlıca şiir konuları ele alınmıştır. Ayrıca bu şiir konularına divanından seçme beyitlerle örnekler verilmiştir.