İQLİM DƏYİŞMƏLƏRİNİN XƏZƏR DƏNİZİNİN SƏTH TEMPERATURU REJİMİNƏ TƏSİRİNİN TƏDQİQİ

Abstract

Mə­qa­lə­də 1980-2021-ci il­lər MER­RA-2 rea­na­liz mə­lu­mat­la­rı­na əsa­sən və müx­tə­lif sta­tis­tik me­tod­la­rın tət­bi­qi ilə Şi­ma­li, Or­ta və Cə­nu­bi Xə­zə­rin səth tem­pe­ra­tu­run­da baş ve­rən də­yi­şik­lik­lər və on­la­rı ya­ra­dan sə­bəb­lər təd­qiq edil­miş, həm­çi­nin mü­va­fiq xət­ti trend­lər sta­tis­tik üsul­lar­la qiy­mət­lən­di­ril­miş­dir. Ba­xı­lan dövr­də də­ni­zin hər üç his­sə­sin­də il­lik or­ta səth tem­pe­ra­tu­ru­nun art­ma­sı qey­də alın­mış­dır. Ən bö­yük ar­tım Or­ta Xə­zər­də (0,392 ºC/10 il), ən az isə  Şi­ma­li Xə­zər­də (0,202 ºC/10 il) mü­şa­hi­də edil­miş­dir. Cə­nu­bi Xə­zər­də səth tem­pe­ra­tu­ru­nun  ar­tım ten­den­si­ya­sı 0,299 ºC/10 il  təş­kil edir. Qlo­bal is­ti­ləş­mə və Xə­zər də­ni­zi sə­viy­yə­si­nin azal­ma­sı şə­rai­tin­də ak­va­to­ri­ya­nın müx­tə­lif his­sə­lə­rin­də  səth tem­pe­ra­tu­ru­nun ilin  müx­tə­lif  fə­sil­lə­ri üz­rə fərq­li də­yiş­mə ten­den­si­ya­la­rı aş­ka­ra çı­xa­rıl­mış­dır. Bü­tün fə­sil­lər­də səth tem­pe­ra­tu­ru­nun bu və ya di­gər də­rə­cə­də art­ma­sı qey­də alı­nır, la­kin yal­nız qış fəs­lin­də Şi­ma­li Xə­zər­də səth tem­pe­ra­tu­ru nə­zə­rə­çar­pa­caq azal­ma ten­den­si­ya­sı­na ma­lik­dir.