Osmanlı Müelliflerinin Çalışmalarında Zeyd-Zeyneb Hadisesi Bağlamında Voltaire’in “Fanatizm veya Peygamber Muhammed’in Bağnazlığı” Adlı Tiyatro Eseri Üzerine Değerlendirmeler

Abstract

İslamiyet, tarih sahnesine çıkışından kısa bir süre sonra bu yeni dini kendilerine en büyük rakip olarak gören diğer din mensubu çevrelerin hedefi haline gelmeye başlamıştır. Kısa süre içerisinde İslam’ın Arap Yarımadası’ndan Çin’e ve Ortadoğu’dan Avrupa içlerine kadar yayılması neticesinde başta Hıristiyanlık olmak üzere gayrimüslim dünya İslam’a karşı bir mücadele içerisine girmişlerdir. Girişilen bu mücadele siyasi ve askeri alanda olduğu gibi, ilmî ve kültürel alanda da kendisini göstermeye başlamış ve yalnızca dinin kendisine karşı değil onu tebliğ eden peygamberine yani Hz. Muhammed’e karşı da yürütülmüştür. İslam’ın Doğu’da ve Batı’da kısa zaman içerisinde hızlı bir ilerleyiş sağlaması, Batı toplumunun dikkatlerini bu yeni din üzerine çekti ve onları İslam ve İslâmî ilimler üzerinde birtakım araştırmalara sevk etti. Ancak Avrupalıların bu ilgisi İslam’a olan hayranlıklarından değil, onu yakından tanımak suretiyle hem İslam’a hem de Müslümanlara zarar vermek istemelerinden ileri gelmekteydi. İşte bu doğrultuda Batı dünyası, İslam peygamberi Hz. Muhammed’i küçük düşürmek için haksız ithamlarla karalamaya çalışmışlar ve bu yönde çok sayıda eser yazmışlardır. Bu noktada en çok kullandıkları konu ise Hz. Peygamber’in aile hayatı olmuştur. Hz. Peygamber’in çok eşliliği ve özellikle de evlatlığı Zeyd b. Hârise’nin boşamış olduğu hanımı Zeyneb bint Cahş ile gerçekleştirdiği evlilik, Batılı yazarlar tarafından Hz. Peygamber’i ve onun özelinde de İslamiyet’i eleştiri ve hatta İslam’a saldırı amacıyla kullanılmıştır. İşte bu şekilde Hz. Peygamber ve İslamiyet hakkında tarihî gerçekleri çarpıtarak bir eser ortaya koyanlardan birisi de Fransız yazar Voltaire olmuştur. Voltaire’in kaleme aldığı ve birkaç kez Avrupa tiyatrolarında da sahnelenen Le Fanatisme ou Mahomet le Prophete Tragedie / Fanatizm veya Peygamber Muhammed’in Bağnazlığı adlı piyesi başta Osmanlı kamuoyu olmak üzere İslam toplumunda büyük bir infial uyandırmıştır. Bu araştırmamızda konuyla ilgili rivayetler ve yorumlar üzerinden Osmanlı’nın son döneminde yazılmış veya bu dönemde yetişmiş müelliflerin Cumhuriyet döneminde kaleme almış olduğu eserlerde konuya nasıl yaklaşıldığı tespit edilmeye çalışılacak ve onların bir değerlendirmesi yapılacaktır.