OD APOLOGETYKI DO TEOLOGII FUDNDAMENTALNEJ.

Abstract

Już w XIX w. myśliciele zajmujący się apologetyką szukali odpowiedniej dla niej formuły, czyli właściwego zdefiniowania jej przedmiotu i metody. Proponowali apologetkę w wersji intelektualistycznej, woluntarystycznej i integralnej. W XX w. pojawiły się natomiast liczne postulaty demontażu tradycyjnej apologetyki katolickiej jako systemu obrony wiary przed przeciwnikami, który polemizuje z oponentami, zwalcza ich tezy, potępia nieprawowiernych i jest sztuką nawracania. Były one na tyle silne, że postanowiono zorganizować międzynarodowe zjazdy w celu wymiany myśli i wspólnego podjęcia refleksji nad kształtem apologetyki, odpowiednim do wyzwań z jakimi zderza się wiara w II połowie XX w. Debaty teologów doprowadziły do zarzucenia apologetyki i zwrócenia się w stronę teologii fundamentalnej jako nauki pozytywnej, zdolnej do podejmowania dialogu z ludźmi innych wyznań, a nawet z niewierzącymi. Dla kontynuowania debaty o kształcie nauki uprawianej na pograniczu doświadczenia ludzkiego i wiary utworzono „Concilium” – międzynarodowy periodyk naukowy, drukowany od 1965 r. dwa razy w roku, w sześciu językach. Pierwsze dziesięć wydań tego półrocznika dowiodło jednak, że teologia fundamentalna nie znalazła poszukiwanej od dekad formuły. Właśnie wtedy podnoszono w Polsce postulat odnowienia apologetyki jako nauki nieteologicznej, chroniącej teologię od pułapki osunięcia się w fideizm i będącej swoistym pomostem między teologią a naukami nieteologicznymi. Z powodu izolacji Polski, jako państwa należącego do bloku komunistycznego, idea ta nie stała się wtedy przedmiotem szerszej refleksji.