Analiza wybranych modeli racjonalności wiary

Abstract

Artykuł przedstawia wybrane modele racjonalności wiary: klasyczny, probabilistyczny i krytyczny. Racjonalność odnosi się przede wszystkim do osoby, która w uzasadniony sposób utrzymuje swoje przekonania (związane z wiarą), a nie jest cechą określającą treść samych przekonań. Klasyczny model racjonalności mówi, że jedynie takie przekonania, których prawdziwość została bezspornie dowiedziona, mogą być racjonalnie utrzymywane. Oznacza to konieczność dowodowego wykazania istnienia Boga. Teologia fundamentalna, bazująca na tym modelu, zajmuje się wypracowywaniem takich dowodów. Probabilistyczny model racjonalności wskazuje, że bezsprzeczne osiągnięcie absolutnej prawdy (w sprawach istnienia Boga) jest niewykonalne dla ludzkiego rozumu. Ten może jedynie wykazać, że przyjmowane poglądy są wysoce prawdopodobne. Teologia fundamentalna stara się w tym modelu wykazać, że istnienie Boga jest wysoce prawdopodobne. Znaczącym ograniczeniem tego modelu jest rozumowanie indukcyjne. Krytyczny model racjonalności opiera się dlatego na falsyfikacji, której podstawą jest rozumowanie dedukcyjne. Poglądy, jeżeli są koherentne, mogą być tak długo uznawane, dopóki nie zostanie wykazana ich fałszywość. Teologia fundamentalna powinna więc zajmować się apologetycznym odpieraniem argumentów krytykujących wiarę.