Muḳaddimetü’l-Cezerî Şerh Geleneğinde Hüseyin b. Ali Amâsî’nin ‘Dürr-i Meknûn’ Adlı Eseri

Abstract

Bu araştırmada tecvid ilmi literatüründe önemli bir yere sahip olan Muḳaddimetü’l-Cezerî’nin manzum tercüme ve şerhi olan Dürr-i Meknûn adlı eser, tecvid ilmi açısından incelenecektir. Makalede konu üç ana bölümde ele alınacaktır. Burada öncelikle tecvid ilminin teşekkülü ve İbnü’l-Cezerî’ye kadar olan süreçte ortaya çıkan literatür ile ilgili bilgilere özet olarak temas edilecektir. Sonrasında Muḳaddimetü’l-Cezerî etrafında oluşan mensur ve manzum literatüre değinilecek, özellikle Osmanlıda oluşan tercüme ve şerh geleneği çerçevesinde telif edilen eserlere dikkat çekilecektir. Böylece tecvid ilmi bağlamında Muḳaddimetü’l-Cezeri etrafında oluşan telif geleneğinin izi sürülecek ve geleneğin tecvid ilmine yaptığı katkı belirginleştirilecektir. Son olarak Muḳaddimetü’l-Cezerî’nin manzum tercüme ve şerhi olan Dürr-i Meknûn adlı eser edebî yönleri ve tecvid ilmi açısından incelenecektir. Eser üzerine yüksek lisans düzeyinde Türk dili ve edebiyatı kapsamında yapılmış çalışmalar olmakla birlikte, eser ve müellifi kıraat ve tecvid ilmi açısından bütüncül bir şekilde ele alınmamış, eserin tecvid ilmi bağlamında değerlendirmesi yapılmamıştır. Bu araştırma ile 17. yüzyılda Osmanlıda imamlık vazifesinin yanı sıra tecvid ve kıraata dair eserler etmiş telif etmiş, Galata Sarayı muallimliği yapmış olan Hüseyin b. Ali Amâsî ve Dürr-i Meknûn adlı eseri bağlamında Osmanlı ilim geleneğinde kıraat ve tecvid ilmine yönelik faaliyetler daha bir görünür hale gelecektir.