Manastırlı Kadınların Kullandıkları Ev Tekstilleri (1700-1730)

Abstract

Maddi kültür unsurlarından olan ve bir milletin örf ve adetlerinin önemli göstergeleri arasında yer alan ev ve eşya kültürü, tarihsel süreç içerisinde toplumdan topluma değişiklik göstermiştir. Bu yönüyle kadınların evlerde kullandıkları tekstiller ve bunların yapımında kullanılan kumaşlar toplumun sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel yapısını belirlemede etkili olmuşlardır. Tarihte birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Manastır, I. Murat zamanında Osmanlı egemenliğine alınmıştı. 18. Yüzyıla gelindiğinde nüfusun çoğunluğunu Müslümanların oluşturduğu şehirde halkın hukuksal sorunlarını çözen Osmanlı kadısı aynı zamanda dava kayıtlarını da tutturmuştu. Şer‘iyye Sicilleri adıyla anılan bu kayıtlar, Manastır’ın hukuksal ve sosyal yapısını aydınlatacak bilgilerin yanı sıra ölen kişilerden kalan miras ayrıntıları hakkında da önemli ipuçları sunmaktadırlar. Ölen kişilerin miras paylaşımlarının yer aldığı defterlere; tereke, ya da kassam defterleri denilmektedir. Kadı ve kassamlar tarafından yapılan miras dağılımı, müstakil kassam defterlerine kaydedildiği gibi şer‘iyye sicillerine de kaydedilebilirdi. Şer‘iyye sicillerine kaydedilen bu türden belgelerde ölen kişinin taşınır-taşınmaz tüm malları, her türlü alacak-verecek ilişkilerine dair bütün bilgiler yer almaktadır. Dolayısıyla bu defterlerden hareketle bir toplumun maddi kültür unsurlarından olan ev tekstilleri hakkında bilgi edinmek mümkündür. Bu çalışmada 1700-1730 yılları arasında Manastır mahkemesinde tutulmuş 14 adet şer‘iyye sicil defterlerinde dağınık halde bulunan 98 kadın terekesi incelenmiş ve bunlardan hareketle şehirde kadınlar tarafından kullanılan ev tekstillerinin neler olduğu, hangi malzemelerden yapıldıkları, fiyatları ve bunların kadınların servet ve statülerine göre değişip değişmediği irdelenmiştir.