İmanı İçten Kemiren Bir Özellik: Riya ve Çeşitleri

Abstract

İslâm’ın iki temel kaynağı olan Kur’an’da ve hadislerde “riya” ile alâkalı bilgiler yer almaktadır. Riya, Allah (c.c.) ve Rasûlü (s.a.s.) tarafından yerilmekte ve onun imânî bir özellik olmadığı vurgulanmaktadır. Riya ve süm’a kelimelerinin klasik kaynaklarda aynı manayı ifade ettiği ve genellikle bir arada kullanıldığı görülmektedir. Bu çalışmada ilk olarak riya ile irtibatlı olan niyet, iman, sâlih amel, ihlas ve ihsan başlıklarıyla, riyanın iman bağlamında değerlendirileceği temel kavramlara değinildikten sonra, Türkçede en bilinen ifadesiyle “gösteriş” anlamına gelen riya ve süm’a kelimeleri tahlil edilmiştir. Klasik eserlerde rastladığımız, riyaya sebebiyet veren en temel etkenlerden olan makam ve mevki hırsı yani “câh” kavramı da değerlendirmeye tâbi tutulmuştur. Sonrasında riyanın türleri, onun imana etkisi ve riyakârların göreceği muamele incelenmiştir. Çalışmadaki amaç; Kur’an’da ve sünnette geçen ifadeler ile kadim ulemanın tespitleri çerçevesinde, riya ile irtibatlı kavramları tahlil etmek suretiyle, imkân nispetinde bütüncül bir bakış açısıyla konuyu tasnif ve değerlendirmeye tabi tutmaktır.