Lozan Perspektifinden Türkiye de Azınlık Politikaları (1923-2016)

Abstract

Cumhuriyet idaresinde, Osmanlinin son donemlerinde oldugu gibi, “azinlik sorunu” onemli bir gundem maddesi olarak varligini korumustur. Cumhuriyet idaresi, Osmanli’dan farkli olarak, yeni bir ulus insa etme politikasini benimsemistir. Bu politika, azinliklarin demografik ve ekonomik yapisi, Lozan’la verilen haklari, dini, egitsel ve kulturel kurumlari uzerinde onemli olcude etki etmistir. Devletin azinliklara iliskin politikalari, Lozan Baris Antlasmasinda belirlenen cercevede, Tek Parti doneminden gunumuze kadar ana hatlariyla donemsel olarak incelenmistir. Calismanin ampirik arastirma kisminda, gayrimuslim azinliklar uzerinde uygulanan politikalar, temsilcileriyle yapilan derinlemesine mulakat yontemiyle belirlenmeye calisilmistir. Bu dogrultuda Rum-Ortodoks, Ermeni ve Yahudi cemaat temsilcileriyle mulakat gerceklestirilmis ve sorunlar egitim, vakif, dis politika, vatandaslik ve cemaat yonetimi olmak uzere bes ana grupta toplanmistir. Yapilan mulakat sonucunda, 2000’li yillarda demokratiklesme ve Avrupa Birligi ile uyum sureci reformlariyla bir takim olumlu gelismelerin saglandigi, ancak yetersiz kaldigi tespit edilmistir. Bununla birlikte, 2000’li yillarin basindan itibaren acilan yeni politikalar vadisinde, iliskilerin dini baglamindan uzaklasarak hukuki temele oturtulmasi yonunde onemli bir asamaya gecilmekte oldugu; bu surecin diger toplum kesimleri uzerinde oldugu gibi gayrimuslim azinliklar ozelinde de vakiflar ve temel haklar noktasinda onemli gelismelerin yasanmasina firsat sagladigi degerlendirilmistir.