Leader concepts in Qur’an and their characteristics

Abstract

Kur’ân, Müslümanların söz ve davranışlarında uymaları gereken kuralların yazılı olduğu kitaptır. Allah, Kur’ân’da insanlara üstlenmeleri gereken bir takım sorumlulukları bildirmiştir. Bu sorumluluklardan biri “emânet”i üstlenme sorumluluğudur. Çünkü Kur’ân’da Allah’ın göklere, dağlara ve yerlere “emânet”i üstlenmelerini teklif ettiği onların bu sorumluluğu almaktan kaçındıkları ancak insanoğlunun bu sorumluluğu üstlendiği bildirilmektedir. Müslüman düşünürlerin çoğu insanın üstlendiği “emânet”i yönetme, idare etme şeklinde anlamışlardır. Eskiden beri emâneti üzerine alacak olan insanların kimler olduğu konusu merak edilen bir konu olmuştur. Dolayısıyla Kur’ân’da emâneti üstlenip yönetme sorumluluğunu alan insanların hangi adlarla isimlendirildiği, birinin yönetimine neden ihtiyaç duyulduğu konuları sürekli sorgulanmıştır. İnsan sosyal bir varlıktır. İnsanın sahip olduğu bu özellik, insanları bir arada yaşamaya mecbur etmiştir. Bir arada yaşamak da belli ortak kurallarla mümkün olmaktadır. Dolayısıyla bu kuralları uygulayacak, kontrol edecek, kimselere her zaman ihtiyaç duyulmaktadır. Var olan kuralları uygulayacak olan kimseler, farklı yer, zaman ve toplumlarda başkan, önder, lider anlamına gelen değişik adlarla isimlendirilmişlerdir. Ancak yönetici olan kimselere verilen isimlerin hepsi liderlik etme, yönlendirme, yönetme anlamlarını ifade etmektedir. Kur’ân’da insanları yöneten, lider veya liderler sahip oldukları özellikler, yetkilerinin kaynağı ve yönettikleri topluluk bakımından farklı isimlerle ifade edilmişlerdir. Ayrıca liderlere ait özellikler, liderlerin fikir, karar ve davranışlarının sonuçları örneklerle anlatılmış ve muhataplara buna göre davranmaları için öğütler verilmiştir. Kuran’da liderler, tek başına lider ve sosyal sınıf olarak liderler topluluğu olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır. Bu araştırmada Kur’ân’da geçen lider ve liderlikle ilgili kavramlar incelenecek, lider ve liderlerin özellikleri, kaç tür lider bulunduğu ortaya konmaya çalışılacaktır.