Kuşadası’nda Alevilik ve Bektaşilik İzleri

Abstract

XIII. yüzyılda Hacı Bektaş Veli’nin Anadolu’ya teşrifleriyle vücut bulmaya başlayan Bektaşilik Aydın ve Kuşadası’nda da faaliyet göstermiştir. Bölgede Bektaşilik ilk olarak Hacı Bektaş Veli Dergâhı’nda yetişen Abdal Musa tarafından temsil edilmiştir. Bölgede Gazi Umur Bey, geleneğe göre Abdal Musa tarafından börk giydirilip fetihler için manevi destek verilen kişidir. Bölgede Bektaşilik izleri Aydınoğulları dönemine kadar geri gitmektedir. Bektaşilik Kuşadası yoluyla Akdeniz’deki Rodos, Limni ve Girit adasında yayılmıştır. XVII. yüzyılda kentte yeniçeriler tarafından temsil edilen tarikat, XIX. yüzyılın başlarında Bayraktar Dede Türbesi’nde metfun Muhammed (Mehmed) Dede ve Derviş İsmail tarafından yayılmıştır. 1826 yılında yasaklanan Bektaşilik kentte XIX. yüzyılın sonlarında Girit’ten gelen göçlerle yeniden canlanmış, tarikat Türkiye’de tüm tekke, zaviye ve türbeler yasaklanmadan hemen önce Girit göçmeni Hüseyin Cevraki (Cevre) Baba tarafından topluma sevdirilmiştir. Son derece bilgili ve ârif bir zat olan Hüseyin Cevraki Baba, kentte İkioklu Mahallesi’ndeki bağ evini dergâh haline getirmiştir. Son devir Bektaşiliğin tanınmış simalarından Yunus Ölmez Baba ve Doç. Dr. Bedri Noyan Dedebaba Kuşadası’ndaki bu mütevazı dergâhın nasiplilerindendir. Kuşadası’ndaki Bektaşi dergâhı, kurucusu Hüseyin Cevraki Baba’nın vefatıyla kapanmıştır. Geride ailenin adıyla anılan Cevraki Bektaşi Mezarlığı kaldı ise de ne yazık ki günümüze bu mezarlıktan Bektaşi fahirli bir mezar taşı dahi kalmamıştır. Bu çalışmada Kuşadası’nda Bektaşilik konusu arşiv belgeleri ve birinci elden kaynaklardan elde edilen bilgilerle izah edilmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Hacı Bektaş Veli, Abdal Musa, Bektaşilik, Kuşadası, Hüseyin Cevraki (Cevre) Baba, Yunus Ölmez Baba.