Karar Alınır mı Verilir mi?

Abstract

Arapça kökenli olup “istikrar, sabitlilik, süreklilik, yerleşme, kalma, ikamet, -sağlamlık, dayanıklılık- ” (Güneş, 2009, s. 941) anlamlarını karşılayan karar kelimesi, Türkiye Türkçesinde genellikle bir konu hakkında düşünülerek, tartışılarak verilen kesin yargıyı ifade etmek için kullanılmaktadır. Karar kelimesi, aynı zamanda kaynak dildeki anlamını korur şekilde değişmeyen düzenli durumu, sürekliliği, yerleşmeyi ifade etmek için de kullanılır. Nitekim karar kelimesinden türemiş olan ve Türkçenin kelime hazinesinde yer edinmiş istikrar kelimesi de kelimenin değişmezlik anlamını ortaya koymaktadır. Türkçede kopya bir kelime ve bir fiilin birleştirilmesi ile oluşturulmuş birleşik fiil grupları bulunmaktadır. Karar kelimesi de farklı fiillerle bir araya gelerek birleşik fiil grubu oluşturmuştur. Türkçenin tarihî metinlerinde bu kelimenin karar bul-, karar et-, karar kıl-, karar tut-, karar ver-, karar al-, karar ko-, karar eyle-, karar tap- gibi çeşitli fiiller aracılığıyla birleşik fiil yapısını oluşturduğu tespit edilmiştir. Türkiye Türkçesinde ise karar kelimesi ile oluşturulan birleşik fiiller, Türkçe Sözlük’e göre karar al-, karar ver-, karar kıl-, (bir şeyde) karar bul- şeklindedir. Benzer anlamın al- ve ver- şeklinde iki zıt fiille karşılanması oldukça dikkat çekicidir. Bu çalışmada; öncelikle Türkçede karar kelimesinin anlam değişimi üzerinde durulmuştur. Daha sonra karar ile oluşturulan birleşik fiil gruplarının incelenmesi sonucunda Türkiye Türkçesindeki durum ortaya konmaya çalışılmış ve farklı fiillerle sağlanan birleşik fiil grupları arasındaki anlam farkları ve bunların sebepleri üzerinde durulmuştur. Karar al- yapısının Fransızca etkisiyle, karar ver- yapısının ise Farsça etkisiyle Türkiye Türkçesine yerleşmiş olduğu görüşüne ulaşılmıştır. Türkiye Türkçesinde karar ver- yapısının daha yaygın olarak kullanılmasının nedeni ise bu yapının, karar al- yapısına göre çok daha eski zamanlarda dile yerleşmiş olduğu şeklinde açıklanabilir.