Safahat'ta "Yürüme"nin İşlevleri

Abstract

Bu makale, Mehmet Âkif Ersoy’un Safahat’ında dikkati çeken yürüme ameliyesinin şiirde ne gibi bir işlevde kullanıldığını tespit etmeye çalışmaktadır. Safahat’ı parça parça okuyan bir okur Âkif şiirinde, bir devinimin ve bu devinim içinde de yürümenin dikkat çeken bir öge olduğunu fark edecektir. Safahat tekmil okunduğunda ise yürüme ameliyesinin yoğunluğu daha bariz bir biçimde ortaya çıkar. Günlük hayatında yürümeyi çok seven ve çokça yürüyen Mehmet Âkif, şiirlerini meydana getirirken yürüyüşü de şiir oluşum sürecine katar. O yürüme ameliyesini özellikle manzum hikâye türündeki şiirlerde kullanır. Yürüme ameliyesi merkezli bir Safahat okumasında, yürümenin Âkif tarafından çokça kullanıldığı görülmektedir. Bununla birlikte onun şiirinde yürüme ameliyesi üç işlevde kullanılır: 1) Âkif, tahkiyeli metinlerinde yürüme ameliyesini, şiirine bir girizgâh mahiyetiyle ve tek parça uzun manzumelerindeki farklı bölümlerin başında yine aynı işlevle kullanır. 2) Âkif uzun manzumelerinde farklı konulara değinir. Farklı konular arasında geçiş yaparken yürüme bahsini veya bilfiil yürümenin kendisini şiirine dâhil eder ve yürüme ameliyesini bu işlevde kullanır. 3) Âkif şiirlerinde aydın bir nazarla fertlere, topluma, döneminin tarihî ve siyasî meselelerine, bireysel acılara yer vermektedir. Yürüme ameliyesi bu hususta kendisine bir gözlemleme fırsatı sunmakta ve Âkif’in şiirinde bu işlevde kullanılmaktadır.