Abstract
Büyük Moğol hanları, Moğol İmparatorluğu’nun kuruluşunda ve genişlemesinde önemli rol oynamış liderlerdir. Bu liderler kuruluştan itibaren imparatorluğun bünyesindeki dinî unsurları bir arada tutmaya çalışmıştır. Elbette bunun gerçekleştirilmesinde Moğol hanlarının tutumlarının yanı sıra dönemin siyasî koşullarının da etkisi büyüktür. Moğol liderleri kuruluştan itibaren dönemin siyasî havasına göre şekil almış ve dinî uygulamalarını da bu çerçevede şekillendirmiştir. Bu durum Moğollar döneminde dinî durumun oldukça karmaşık olmasına ve tarihsel süreçte değişiklik göstermesine sebep olmuştur. Moğolların ilk dönemlerinde şamanist inançlar yaygın olsa da Moğol sınırlarını genişlettikçe, istilâ ettikleri topraklardaki dinlere de müsamaha göstermiş ve bu dinlerin bazı unsurlarını kabul etmiştir. Moğolların geniş coğrafyası ve farklı kültürleri bünyesinde barındırması nedeniyle İslâmiyet, Budizm, Hristiyanlık gibi birçok din yaygınlaşmış ve Moğollar genellikle bu dinlere müdahale etmemiş, hatta bazen onları himaye etmiştir. Moğollar, kurucuları Cengiz Han’dan beri dinî müsamahayı teşvik etmiş ve farklı inançlara saygı göstermiştir. Cengiz Han, farklı dinlerden insanları yönetiminde danışman olarak bulundurmuş ve onların dinî uygulamalarını serbestçe uygulamalarına izin vermiştir. Bu durum Cengiz Han’ın halefleri döneminde İslâmiyet, Budizm, Hristiyanlık ve diğer inançların da müsamahayla karşılanmasına yol açmıştır. Bu politika, Moğol İmparatorluğu içindeki farklı halklar arasında ticaret ve etkileşimi kolaylaştırmış, aynı zamanda yönetimleri altındaki çeşitli etnik ve dinî grupların sadakatini kazanmada etkin bir rol oynamıştır. Böylece farklı dinlerden insanların da imparatorluk içerisinde önemli mevkilere yükselmesine olanak tanınmıştır. Ancak bu müsamaha politikası her dönemde ve her yerde aynı düzeyde olmamış, bazı Moğol hanları daha baskıcı olabilmiştir. Ayrıca Moğol hanları döneminde dinî tutumlar genellikle siyasî ve stratejik amaçlara bağlı olarak farklılık göstermiştir. Dolayısıyla Moğol hanlarının dinî tutumları zamanla değişiklik göstermiş olduğundan, genel bir dinî tutumdan bahsetmek zor olabilir. Bu çalışmada, Cengiz Han’dan Möngke’ye kadar olan dönemde Moğol hanlarının dinî tutumları incelemekte ve Moğol hanlarının hangi dinlerle nasıl bir ilişki içerisinde olduğu hakkında bilgi verilmektedir.
Published Version
Talk to us
Join us for a 30 min session where you can share your feedback and ask us any queries you have
Schedule a call