BUHRANLI DÖNEMİN SADRAZAMLARINDAN AHMED ESAD PAŞA

Abstract

XIX.yüzyılda Osmanlı Devleti’nin içine düştüğü buhranı atlatmak için gayret gösteren devlet adamlarından birisi de Ahmed Esad Paşa’dır. Mekteb-i Harbiyye’den, Erkân-ı Harbiyye yüzbaşısı olması ile birlikte devlet kademelerinde görev almaya başlamıştır. Birer defa Dâr-ı Şûrâ-yı Askeriyye reisliği ve Bahriye nâzırlığı ve iki defa sadrazamlık görevlerinde bulunmuştur. Bunun yanında Konya, Suriye ve Aydın valiliklerini yapmıştır. Paris sefâreti ataşemiliterliği görevinde bulunması Batıyı daha iyi tanımasına katkı sağlamıştır. İdareciliği esnasında taltiflerinin yanında azilleri de söz konusudur. Bu azillerin olmasında Ahmed Esad Paşa’nın çevresindekilerin padişahı etki altında bırakması önemli etkenlerden biri olmuştur. Ahmed Esad Paşa, Cemiyyet-i Tedrîsiyye-i İslâmiyye adlı eğitim kurumunun kurucularındandır. Yine Ahmed Esad Paşa’nın teklifi ile Dârüşşafakati’l- İslâmiyye adıyla bir mektep kurulmuştur. Bu mektepte Ahmed Esad Paşa’nın Paris’ten getirdiği ders programı uygulanmıştır. Ahmed Esad Paşa, atandığı görevlerin bazılarında birlikte çalıştığı kişilerin teveccühünü kazanmıştır; ancak bu durum yönetimdeki diğer kişilerin onu kıskanmasına ve bir müddet sonra aleyhinde ortam oluşturulmasına sebep olmuştur. Aleyhinde yürütülen faaliyetlerde en büyük argüman da genç ve tecrübesiz bir kişinin nasıl sadrazamlığa atandığı olmuştur. Bu ortam onun Sultan Abdülaziz’in gözünde yıpranmasına neden olmuştur. Ahmed Esad Paşa, Konya Valisiyken Orta Anadolu’da çıkan kuraklık esnasında gösterdiği basiretli tutumu ile yöre halkının takdirini kazanmıştır. Bu husus şiirlere de yansımıştır. Ahmed Esad Paşa’nın Balkanlar’da çıkan isyanlarda gerekli inisiyatifi kullanmaması kendisi için eleştiri konusu olmuştur. Buna karşın döneminde ivme kazanan ekonomik buhranda da örnek davranışlar içinde bulunmuştur.