نقش اصلاحکنندههای خاکهای آهکی بر عملکرد کمّی و کیفی سیاهدانه (Nigella sativa L.)

Abstract

به‌منظور تأثیر گوگرد و باکتری‌های اکسید‌کننده گوگردی بر میزان مصرف فسفر و تأثیر آن بر عملکرد کمی و کیفی سیاهدانه (Nigella sativa L.) در خاک آهکی، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا در آمد. این مطالعه به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 12 تیمار و سه تکرار طراحی شد. چهار اصلاح‌کننده خاک آهکی (شاهد، ورمی‌کمپوست + باکتری تیوباسیلوس، گوگرد + باکتری تیوباسیلوس و ورمی‌کمپوست + گوگرد + باکتری تیوباسیلوس) و سه سطح کاربرد فسفر (صفر، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار) به‌ترتیب به‌عنوان عامل اول و دوم آزمایش انتخاب شدند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ و وزن خشک بوته سیاهدانه در مرحله گل‌دهی به‌طور معنی­دار تحت تأثیر اثر متقابل مقدار فسفر و اصلاح‌کننده­های خاک قرار گرفتند. هم‌چنین اثر متقابل ذکر شده بر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک سیاهدانه معنی‌دار بود. در شرایط عدم کاربرد فسفر، نقش تیمار گوگرد + باکتری تیوباسیلوس در افزایش معنی­دار عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک سیاهدانه بیش از کاربرد 30 و 60 کیلوگرم در هکتار فسفر به تنهایی بود. کاربرد ورمی‌کمپوست + باکتری تیوباسیلوس به تنهایی و یا همراه با گوگرد بیش‌ترین تأثیر معنی­دار را در افزایش عملکرد دانه و بیولوژیک سیاهدانه داشت. به‌طوری‌که در نتیجه کاربرد تیمار ورمی‌کمپوست + باکتری تیوباسیلوس و نیز تیمار ورمی‌کمپوست + گوگرد + باکتری تیوباسیلوس، عملکرد دانه نسبت به تیمار شاهد به‌ترتیب تا 3/63 و 4/84 درصد افزایش یافت. در خاک­های آهکی، اکسیداسیون بیولوژیکی گوگرد به تنهایی و یا همراه با کود ورمی‌کمپوست می­تواند به راهکاری مناسب جهت فراهمی بیش‌تر فسفر در خاک و افزایش عملکرد کمی و کیفی سیاهدانه مطرح باشد.