ارزیابی تأثیر رگههای سبز چشماندازها بر تنوع زیستی بومنظامهای زراعی

Abstract

اعمال شیوه­های مدیریت فشرده بوم‌نظام‌های زراعی، تنوع زیستی را به‌ویژه در حواشی زمین­های زراعی به‌شکل نگران‌کننده­ای کاهش داده است. هدف این مطالعه، ارزیابی پوشش گیاهی موجود در عناصر زیستگاهی نواری، موسوم به رگه­های سبز در یک چشم­انداز زراعی در شهرستان گیلانغرب استان کرمانشاه بود. ابتدا نقشه عوارض ساختاری چشم­انداز مورد بررسی تهیه شد و سپس انواع حواشی زمین­های زراعی به هفت گروه زمین‌های زراعی، راه­ها، نهرهای دائمی و غیردائمی، حاشیه‌های هم‌جوار با زیستگاه‌های طبیعی، حاشیه‌های بین دو زمین زراعی و رگه‌های سبز درختی تقسیم گردید. گونه­های گیاهی موجود بر مبنای پاسخ به میزان فشردگی استفاده از زمین به دو گروه شامل گونه­های متحمل زراعی و گونه­های ارزشمند طبیعی طبقه‌بندی شد. فاکتور­های مربوط به تنوع در عوارض ساختاری چشم­انداز تغییرات در غنای گونه­ای گیاهان متحمل زراعی و ارزشمند طبیعی را در مقیاس 2 × 2 مترمربعی توضیح دادند. بیشترین غنای گونه­ای کل در زمین­های زراعی (43 گونه) و بعد از آن در حاشیه­های هم‌جوار با زیستگا­ه­های طبیعی (37) ثبت شد. بیشترین مقدار شاخص تنوع شانون وینر و بریلیون در گروه گیاهان متحمل زراعی، مربوط به حاشیه­های­ مابین­دو زمین ­زراعی (به‌ترتیب 03/2 و 85/1) و پس از آن حاشیه­های هم‌جوار با زیستگاه­های طبیعی (4/1 و 27/1) بود؛ و در گروه گیاهان ارزشمند طبیعی، بیشترین مقادیر این شاخص­ها برای زمین­های زراعی (08/3 و 52/2) و حاشیه­های هم‌جوار با زیستگاه­های طبیعی (08/3 و 52/2) مورد محاسبه قرار گرفت. نتایج این مطالعه، نقش قابل توجه عناصر نیمه طبیعی موسوم به رگه­های سبز چشم‌انداز را در ارتقای غنای گونه­های ارزشمند طبیعی، تأیید می­کند.