پهنهبندی عرصههای منابع طبیعی کشور با تمرکز برروی مناطق بیابانی و نیمهبیابانی با استفاده از شاخصها و معیارهای قابل استخراج از تصاویر ماهوارهای

Abstract

هدف اصلی تحقیق حاضر، پهنه‌بندی تمامی عرصه‌های منابع طبیعی کشور با اولویت مناطق بیابانی و نیمه‌بیابانی با استفاده از شاخص‌ها و معیارهای قابل استخراج از اطلاعات سنجش از دوری و با بهره‌گیری از تکنیک‌های نوین طبقه‌بندی تصاویر ماهواره‌ای است. بر این اساس، پهنه‌های بیابانی، نیمه‌‌بیابانی و اراضی کویری و نمکی کشور به همراه سایر عرصه‌های منابع طبیعی (همانند اراضی جنگلی، مرتعی، پهنه‌های آبی و اراضی کشاورزی) با استفاده از سری زمانی تصاویر ماهواره MODIS و با استخراج شاخص‌ها و پارامترهای مختلفی همانند آلبدو، شاخص تفاضل نرمال شده گیاهی، دمای سطح زمین در طول روز و شب به همراه اختلاف دمای روز و شب مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. در این روش برخلاف روش‌های کلاسیک طبقه‌بندی که تنها بر استفاده از یک تصویر ماهواره‌ای و ویژگی‌هایی همانند تراکم پوشش گیاهی و یا دمای سطح زمین استوار هستند، نحوه رفتار پوشش‌های مختلف منابع طبیعی در گذر زمان در شاخص‌ها و معیارهای قابل استخراج از تصاویر ماهواره‌ای مورد بررسی قرار خواهد گرفت. بر این اساس، رفتار زمانی هر کدام از عرصه‌های منابع طبیعی یاد شده در طول سال 2019 میلادی با استفاده از معیارهای سنجش از دوری نام برده شده مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. جهت طبقه‌بندی کشور با استفاده از شاخص‌های یاد شده، از روش طبقه‌بندی شی پایه و با بهره‌گیری از تکنیک کمترین فاصله بر اساس منطق فازی استفاده گردید. بر اساس نتایج بدست آمده می‌توان عنوان کرد به ترتیب در حدود 2/41، 8/14 و 9/3 درصد از مساحت کشور (مجموعا در حدود 60 درصد از خاک کشور) به توسط اراضی بیابانی، نیمه‌بیابانی و نمک‌زارها پوشیده شده است که با لحاظ نمودن درصد مساحت اراضی کوهستانی سنگلاخی (3/11 درصد) می‌توان عنوان کرد که در حدود 2/71 درصد از خاک کشور فاقد شرایط زیستی (لم‌یزرع) مناسب برای فعالیت‌های کشاورزی و یا موارد مشابه با آن هستند. برطبق انتظار، اراضی بیابانی و نیمه‌بیابانی در مناطق مرکزی، شرقی، جنوب شرقی و جنوبی کشور تمرکز یافته است و در مناطق شمالی، شمال غربی و غربی کشور هیچ نشانه‌ای از چنین مناطقی یافت نگردید.