Islam dusuncesinin en onemli temsilcilerinden biri olan Gazali on birinci yuzyilda yasamis ve cagini asmis bir dusunurdur. Onun Islam dunyasindaki etkisi oylesine buyuk olmustur ki, neredeyse butun tartismali konularda onun soyledikleri son soz olarak kabul edilmistir. Ibrahim Hakki ise Gazali’den yaklasik alti yuzyil kadar sonra Anadolu’da yasamis Turk ve Islam dusunurudur. Onun etkisi her ne kadar Gazali kadar buyuk olmadiysa da Anadolu’da ve Turkler arasinda cok sevilen bir dusunur olmayi basarmistir. Gazali ve Ibrahim Hakki farkli yuzyillarda ve farkli toplumlarda yasamis olsalar bile ele aldiklari konular itibariyle zaman zaman kesismislerdir. Bu kesismelerin gerekcesi olarak Ibrahim Hakki’nin Gazali’den etkilenmis olma ihtimali gosterilebilir. Her iki dusunur de Islam’in temel meselelerini kendi perspektiflerinden ele almis ve halki bilgilendirme gayretinde olmuslardir. Bu bakis acisinin ana eksenini olusturan unsurun tasavvuf felsefesi oldugu soylenebilir. Onlar ele aldiklari konulari tasavvufi bir bakis acisiyla ve halkin anlayabilecegi bir sekilde islemislerdir. Temel gayeleri halki bilgilendirmek oldugu icin Islam’in toplumsal yasama iliskin kurallarini da siklikla islemislerdir. Toplumsal yasamin temel kurumlarindan biri olarak evlilik ve aile bunlardan biridir. Her iki dusunur de evlilik, aile ve bu konulara iliskin alt basliklara iliskin cesitli aciklamalar yapmislardir. Bu calismada, evliligin bir alt basligi olarak cinsel iliskinin edepleri, Islami perspektiften cinsel davranis konularina iliskin olarak her iki dusunurun dile getirdigi gorusler, temel eserleri baglaminda elestirel olarak ele alinmistir.
Read full abstract