W oparciu o małopolskie księgi metrykalne z okresu 1765–pocz. XX w. zebrano materiał antroponimiczny, pokazujący, że imię Wincenty Kadłubek było nadawane wówczas na chrzcie. Jest to niewątpliwie związane z kultem beatyfikowanego podówczas biskupa krakowskiego, trudno to natomiast powiązać z recepcją jego Kroniki. Zwyczaj ten praktykowany był raczej wśród warstwy chłopskiej i mieszczańskiej, a jego charakterystyczną cechą jest to, że imię Kadłubek nadawano chłopcom urodzonym wczesną jesienią, tzn. w okolicach wspomnienia liturgicznego bł. Wincentego.

W artykule zwrócono uwagę na przyczyny wielu problemów związanych z naukowym opisem nazw własnych firm. Przywołano trudności ujawniające się w próbach klasyfikacji (chramat)onomastycznej nazw firm oraz ich umiejscowienia w obszarze chrematonimii. Omówiono także istotne cechy owych nazw, takie jak wielodyskursywność, wieloskładnikowość, wariantywność, różnorodność/dowolność formalna i semantyczna, determinowane względami prawnymi, marketingowymi i komunikacyjnymi oraz specyfiką nazywanych desygnatów (firm) jako składowych współczesnej i dynamicznej przestrzeni pozajęzykowej. Te i inne czynniki, także dotyczące swoistości i niejednorodności dostępnych źródeł materii onimicznej, utrudniają m.in. jej ekscerpcję, klasyfikację, opis, ustalenie granic formalnych badanych nazw czy właściwe odczytanie ich motywacji nominacyjnej. Materiałem ilustrującym przywoływane treści stały się nazwy firm z komponentem mitologicznym. Prezentowane rozważania mieszczą się w obszarze badań onomastycznych i chrematonomastycznych.

This review article is devoted to the 2021 book by K. Kovářová “Hydronymy of the Ostravice River basin. Names of rivers, streams, ponds and wells” based on her doctoral thesis of 2019. This is the first systematic Czech monograph of a particular river basin, although in this case a relatively small one. The paper outlines, discusses and tries to improve the main shortcomings of the work concerning both documentation (important source publications were left out of consideration, especially Polish ones) and the etymological interpretation of several items which in fact require more profound insights into Slavic onomastics.

Аффиксальная деривация одноосновных деапеллятивных антропонимов не являлась до сих пор предметом тщательной разработки ни на почве древнепольского, ни на почве древнерусского языков. В имеющихся трудах анализу подвергались в основном только антропонимы без словообразовательных формантов по сравнению в мотивирующими их нарицательными словами. Исключение составляют одноосновные деапеллятивные антропонимы, образованные путем парадигматической деривации. Остальные вопросы структуры славянских отапеллятивных антропонимов, отличающихся по форме от мотивирующих их нарицательных слов, затрагивались очень редко и нуждаются в рассмотрении. Цель настоящей статьи заключается в представлении вводных замечаний о древнерусских одноосновных отапеллятивных антропонимах с суффиксом -ко, засвидетельствованых в избранных текстах XV–XVII вв. В изученных источниках дериваты от одноосновных отапеллятивных антропонимов с формантом -ко (праслав. -ъko, -ьko) представлены шире, чем дериваты с другими суффиксами. Анализ гипокористик с суффиксoм -кo проводится с учетом распределения на: 1. дериваты, созданные в проприальном деривационном пространстве; 2. дериваты, созданные в апеллятивно-проприальном деривационном пространстве.

Celem artykułu recenzyjnego jest naniesienie uzupełnień i uściśleń oraz sprostowanie błędów w ważnej z punktu widzenia badań nad toponimią miejską pracy. Autor recenzji docenia walory monografii, w której J. Groblińska zgromadziła obfity materiał liczący 396 nieoficjalnych łódzkich urbanonimów, zebrany głównie za pomocą ankiet, i poddany analizie semantyczno-komunikacyjnej i formalnej. Autor recenzji nie zgadza się z opinią J. Groblińskiej, która twierdzi, że Łódź z początkiem XXI wieku stała się ważnym ośrodkiem kulturalnym i akademickim. Taki status miasto uzyskało dużo wcześniej, a szczególnie bezpośrednio po drugiej wojnie światowej, co wyjaśniono na podstawie ilustracji przykładowej. Np. Uniwersytet Łódzki, który kontynuował tradycje Wolnej Wszechnicy Polskiej – Oddział w Łodzi (1930-1939) powstał w 1945 r. Przedstawiono nową etymologię nazwy Park Śledzia: nie od żydowskich sklepików i magazynów śledzi na terenie późniejszego parku (tak też Groblińska), a od śledź, czyli w gwarze przestępczej ‘prokurator, śledczy’. Autor zamieszcza sprostowania i twórcze komentarze do artykułów hasłowych opracowanych w książce Groblińskiej, por. np. Babel / Wieża Babel, Grandka, Złoty Róg. Prace nad nieoficjalną urbanonimią łódzką powinny być nadal prowadzone.

Антропонимы являются концептуально и эстетически значимыми элементами идиостиля Павла Николаевича Васильева, русского советского поэта. Онимы, функционирующие в поэтических текстах, выполняют, кроме идентифицирующей, художественно-стилистическую роль, т.е. становятся поэтонимами. Мы предлагаем типологию онимов на основе соотношения имени с референтом, объективной действительностью и автором. К первому типу относятся антропонимы, референтом которых выступают реальные лица, хронологически актуальные для автора – родные, друзья, знакомые. Ко второму типу – онимы, референт которых реально существующие лица, хронологически разделенные с автором, но актуальные в его поэтической картине мира. Онимы 3-го и 4-го типа имеют референт вымышленного характера, это имена персонажей художественной литературы, фольклора либо имена персонажей в произведениях самого автора. Художественно-стилистическая функция в поэтических текстах П. Васильева в наибольшей степени характерна для антропонимов 2-го и 3-го типа. Они функционируют как аллюзивно-прецедентные имена, опирающиеся на ассоциации с определенным культурным текстом и на символическую интерпретацию онима. Именно эти типы антропонимов можно квалифицировать как поэтонимы, выполняющие в художественном тексте, помимо идентификации, стилистическую, характеризующую функцию. Это связано с диахронической отдаленностью онима от автора, долгая „жизнь” онима в культуре позволяет ему приобрести различными смыслами. Антропонимы 1-го и 4-го типов в основном выполняют функцию идентификации, художественно-стилистическая функция ограничивается в них чаще всего типизацией персонажа. Среди имен персонажей в текстах Васильева встречаются казахские имена, что отражает транскультурный характер его поэзии как части литературы казахско-русского пограничья.

W niniejszym artykule poddano charakterystyce imiona i nazwiska społeczności żydowskiej na podstawie księgi urodzeń izraelickiego okręgu metrykalnego Lubycza Królewska (1907-1929). Wynotowane z dokumentu imiona mają najczęściej pochodzenie biblijne. W materiale spotykamy też imiona jidyszowe, nieliczne romańskie i słowiańskie. W przypadku nazwisk dominują struktury o niemieckich cechach językowych. Najliczniej reprezentowane są antroponimy odimienne oraz odapelatywne. Charakterystyczne są też miana z sufiksem -er oraz nazwy dwuczłonowe pochodzenia niemieckiego. Poza analizą antroponimów Żydów lubyckich wykazano pewne tendencje w procesie nominacji w powiązaniu z uregulowaniami prawnymi z tego czasu, jak również w związku z historią, kulturą i tradycjami tej społeczności zamieszkującej obszar jednej żydowskiej gminy wyznaniowej.

Artykuł poświęcony został nazewnictwu zwierząt przebywających w Afrykarium, tworzącym integralną część Wrocławskiego Ogrodu Zoologicznego. Przeprowadzone analizy mają charakter synchroniczny, a ich głównym celem jest określenie tendencji obecnych w przedmiotowym nazewnictwie. Materiał pozyskano z kartotek zwierząt oraz rozmów z pracownikami ogrodu. Korpus zoonimiczny tworzy 140 nazw własnych, których nosicielami są przedstawiciele 13 gatunków. Na tle całej kolekcji Afrykarium (ponad 300 gatunków i 4 000 osobników) zebrany materiał nazewniczy stanowi zaledwie część ułamkową (ok. 0,03%). Przeprowadzone badania zaświadczają jednak, że imiona otrzymują nie tylko ssaki, ale również ptaki i ryby – imiona tych gromad kręgowców stanowią ponad 80% analizowanego korpusu zoonimicznego. Zwierzęta te reprezentują znaczącą część kolekcji Afrykarium, co z kolei wynika z samej specyfiki afrykańskiego biotopu. Główne kryterium podziału bazy materiałowej stanowi rzeczywiste źródło motywacji danego zoonimu. W zebranym materiale wyróżniono trzy podstawowe zbiory: I. Zoonimy jednomotywacyjne, II. Zoonimy wielomotywacyjne oraz III. Zoonimy z motywacją niejasną. W obrębie pierwszego z nich wprowadzone zostały kolejne specyfikacje. Najproduktywniejszy w pozyskanym materiale jest zbiór zoonimów jednomotywacyjnych (91,4%), a w jego ramach klasa zoonimów umotywowanych konwencjonalnie (46,1%) oraz umotywowanych zewnętrznie, nawiązujących do okoliczności i sytuacji związanych ze zwierzęciem (36,7%). W nazewnictwie mieszkańców Afrykarium można odnaleźć pewne klucze nazewnicze, niektóre charakterystyczne tylko dla danego gatunku (np. kotiki otrzymują imiona o charakterze pragmatycznym, imiona hipopotamów zaczerpnięte są od nazw tańców, natomiast orleni omańskich motywowane są imionami/nazwiskami projektantów mody), inne zaś stosowane są w odniesieniu do różnych gatunków (imiona przypominające nazwy matronimiczne, zaczynające się na pierwszą literę imienia matki nadawane są m.in. manatom). Przeważającą część materiału tworzą przeniesienia semantyczne (92,1%), które mają podłoże metaforyczne lub metonimiczne, natomiast derywaty słowotwórcze odnotowywane są bardzo rzadko (7,9%). Powtarzalność i wariantywność imion również jest niewielka.