İZMİR DÖNERTAŞ SEBİLİ KİTÂBELERİ ÖRNEĞİNDE “SEMBOLLEŞMİŞ YAZILAR”

Abstract

Sembol, iz, işaret, resim, amblem, simge anlamına gelmekle birlikte; bir fikir, düşünce hissi akla getirmeyi işaret eder; ilaveten din, dil, sanat gibi kavramlar içerisinde ifade özgürlüğü oluşturan bir alan olmuştur. Kullanılan alanların içeriği değişse dâhi insanların anlam yükleme eğilimi süregelmiştir. İzmir’in tarihsel kimliğini oluşturan mimari yapılar, onların üzerine nakşedilmiş olan hat, bezeme vb. sembolleşmiş değerler bakımından da son derece önemlidir. Bu zenginliğin göstergelerinden birisi de Dönertaş Sebilidir sanat tarihi açısından çeşitli yayınlara konu olan Dönertaş sebili, bu çalışmada önceki yayınlardan farklı olarak, mimari yapısında yer alan Sembol Değerler bakımından ele alınmıştır. Sahip olduğu estetik değerlerin sembolleşmiş anlamlarına dikkat çekilerek gerek yazı gerekse bezemeler anlam ve biçim özellikleri bakımından incelenmiştir. Yapı üzerine nakşedilen Maşallah, Ya Fettah gibi sembolleşmiş yaygın ibareler olduğu gibi motif ve desen olarak da İbrik, Nar gibi tasvirlerde hâkim özellikler olarak dikkati çekmektedir. Bu özellikler yapının anlamını güçlendirdiği gibi, sembollerin önemini de vurgulamaktadır.