Abstract
Altay dillerindeki, 3. kişi kategorisiyle alakalı zamir ve iyelik çekimlerinin bağlantı noktalarında görülen zamir /n/’sinin kökeni hakkında bugüne dek birçok çalışma yapılmıştır. Zamir /n/’si, Türk lehçelerinde [n, n̪, ŋ] alofonlarıyla sesletilmekte veya /n/>/n̪/>/Ø/ gelişimiyle eriyerek yüzey yapıda kaybolmaktadır. Yapılan çalışmalarda zamir /n/’sinin eskicil 3. kişi zamiriyle ilişkili bir morfolojik kalıntı olduğu konusunda iddialar ortaya atılmış, ayrıca zamir /n/’sinin yardımcı ses olduğuna dair görüşler dile getirilmiştir. Bununla birlikte zamir /n/’sinin Altay dilleri ve Türk lehçelerindeki fonetik varlığına dair araştırmaların sayısı oldukça azdır. İşte bu makalede, zamir /n/’si; yalnızca barındırdığı sesin morfolojisi açısından değil fonem teorisinin imkânlarından da faydalanılarak fonolojik geçmişi yönüyle ele alınmaktadır. Ayrıca önceki çalışmalardan farklı olarak zamir /n/’si kullanıldığı konumlar için ayrı ayrı değerlendirilmiş; üretken-dönüşümlü dil bilgisi bağlamında zamir /n/’si ve Ana Altaycada bulunan eskicil teklik kategorisi eki *+n, yapı bakımından karşılaştırılmıştır. Böylelikle zamir /n/’sinin fonemorfolojik tarihi hakkında yeni bilgilerin elde edilmesi amaçlanmıştır.
Highlights
Türkolojide, teklik ve çokluk 3. şahıs zamirlerinin çekimi ile teklik 3. şahıs iyelik ekli kelimelerin durum ekleri ile kullanılışı sırasında araya giren /n/ ünsüzüne zamir /n/’si adı verilmektedir (Korkmaz 2017: 258)
Much work has been done about the origin of pronominal /n/ seen in the connection points with case suffixes of third-person possessive suffix and third-person pronoun in Altaic languages
The pronominal /n/ is voiced by [n, n, ŋ] allophones in Turkish dialects. In surface structure, it subjects to development of /n/>/n />/Ø/ sometimes
Summary
Laminal denti-alveolar (Dil palası ile sesletilen diş eti /n/’si, /t, d/ fonemlerinden önce) Bazı Kırgız ağızlarında zamir /n/’si olarak bilinen bu fonem yüzey yapıda yoktur. Yakut Türkçesinde özel olarak iyelik ekleriyle hâl ekleri arasında türeyen herhangi bir ses yoktur. “Kini” (o) zamirinin ayrılma hâli eki almasıyla ortaya çıkan “kini+tten” yapısındaki +ten ekinden önceki /-t-/ zamir /n/’si olarak bilinen biçim birimle eş değer değildir. Çünkü Yakut Türkçesinde ayrılma hâli eki, 3. Kişi iyelik eklerinden sonra gelsin ya da gelmesin ünlü ve diftonglardan sonra +ttan, +tten, +tton, +ttön biçimindedir: ağa+ttan “babadan”, börö+ttön “kurttan” vb.
Sign-in/Register to view highlights & summary Sign-in/Register to access full text options 
Free) 
Talk to us
Join us for a 30 min session where you can share your feedback and ask us any queries you have
Schedule a call
