XVIII. YÜZYIL EDİRNE GÜMRÜĞÜ’NE KONU OLAN MENSUCAT TİCARETİ (YÜNLÜ, PAMUKLU VE İPEKLİ)

Abstract

Bu çalışmada Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi’ndeki Kamil Kepeci, Bâb-ı Defterî İstanbul Mukataası Kalemi, Bâb-ı Defterî İstanbul Gümrük Emini Kalemi ve Bâb-ı Defterî Baş Muhasebe Maden Mukataası İstanbul Gümrük Emini Kalemi gümrük defterleri kayıtlarına bağlı kalınarak; XVIII. yüzyıl boyunca Edirne Gümrüğü’ne gelen ve giden mensucat mallarının, mal ve mali kompozisyonları incelenmiştir. Malların çeşitleri, malların üzerinden alınan vergiler ve birimleri söz konusu kayıtlardan derlenmek suretiyle hazırlanmıştır. Vergilendirilen mallar içerisinde tekstil, tuhafiye ve manifatura ürünleri öncü konumdadır. Bu sebeple tekstil malları üzerinden tablolar oluşturulmuştur. Bahsi geçen tablo içerisinde ithalat ve ihracat bulguları da bulunmaktadır. Elde edilen bulgulardan hareketle, XVIII. yüzyıl mensucat ticaretine dair bir örneklem teşkil etmesi amaçlanmaktadır. İncelenen döneme ait defter serileri takip edildiğinde gümrüğe konu olan yapağı, tiftik, aba, çuka, alaca, kirpas ve kazzaz eşyası gibi pek çok farklı türde mensucat ürünü tespit edilmiştir. Tablolar aracılığıyla gümrüğe konu olan; ipekli, pamuklu ve yünlü tekstil ürünleri bu çalışmada sunulmuştur. “XVIII. yüzyıl Osmanlı Gümrük Kayıtları Işığında Edirne Ticaret Hayatı” doktora tezinden türetilen çalışmada yaklaşık 50 gümrük kaydı işlenmiştir. Ticarete konu olan mallar içerisinde dokuma ürünleri, diğer ürünlerin 1/3’ünü oluşturduğu için bu derleme hazırlanmıştır. Yünlü, pamuklu ve ipekli olarak ele alınan mallarda ağırlıklı olarak hammadde ve yarı mamul ürünler tespit edilmiştir.