Various Old Uyghur Fragments of Buddhist Narrative Texts

Abstract

Eski Uygurca; temelde Budizm, Manihaizm ve Nasturi Hristiyanlığa ilişkin dinî metinlerin tercümesine dayanır. Budizm ise bunlar içerisinde en geniş yere sahip olandır. Hususiyetle Sanskritçe Budist külliyata ilişkin eserlerden oluşan Budist Uygur edebiyatı, içerisinde birçok farklı türde ve konuda eser bulundurur. Bu eserler içerisinde de anlatı veya masal olarak tasnif edilen metinler oldukça büyük bir paya sahiptir. Budist anlatılara ilişkin eserler kimi zaman müstakil olarak kaleme alınır, kimi zaman ise sūtralar gibi bazı hacimli eserler içerisindeki bölümleri oluşturur. Eski Uygurca Daśakarmapathāvadānamālā, Araṇemi-jātaka, Bodhisattva Sattvauṣadha, İyi ve Kötü Prens, Candraprabha-avadāna, Śarabha-jātaka ve Rāma anlatısı Budist anlatı yazını söz konusu olduğunda bahsedilmesi gereken en önemli metinlerdendir. Bunların yanında bugün herhangi bir çalışmanın konusunu oluşturmayan ve hangi metne ait olduğu tespit edilememiş metin parçaları da mevcuttur. Bu metin parçaları kimi zaman Eski Uygurcada daha evvel tanıklanmamış kimi sözlerin ve kavramların ortaya çıkmasına fayda sağlamaktadır. Bununla beraber Budist anlatı metinlerinin bütünlüklü bir çerçevesinin çizilmesini ve bununla birlikte Sanskritçe kökenli Budist Uygur külliyatının sınırlarının belirlenmesini sağlamaktadır. Bu noktada bu yazıda 106 satır hacmindeki muhtelif konulara ilişkin şimdiye kadar neşredilmemiş Eski Uygurca anlatı türüne ait metin parçalarının filolojik neşri amaçlanmıştır. Bu çalışmaya dâhil edilen fragmanlar bugün Berlin Turfan Koleksiyonu’nda şu arşiv numaralarıyla korunmaktadır: U 1946a; U 1946b; U 1126; U 1867; U 2011 ve U 2109+U 2003. Bu yazıda bahsi geçen bu fragmanların çeviri yazısı, harf çevirisi, Türkiye Türkçesine çevirisi, metne ilişkin notları ve dizin/sözlüğü sunulmuştur.