Tworzenie systemowych rozwiązań w zakresie zwalczania tyfusu plamistego 1918-1924 w odradzającej się Polsce

Abstract

Materiały i metody Badania oparto na kwerendzie archiwalnej (przede wszystkim w Centralnym Archiwum Wojskowym), chociaż wiele dokumentów administracji rządowej zostało opublikowanych w bazach cyfrowych, których weryfikacja jest łatwiejsza ze względu na dostępność. Analizowano przede wszystkim materiały z lat 1918-1924. Analizowano również informacje uzyskane ze źródeł historycznych, w tym czasopism medycznych z tego okresu, a Głównego Urzędu Statystycznego. Ze względu na to, iż jest to praca poglądowa, przyjęto perspektywę analizy wpływu epidemii tyfusu plamistego, na tworzenie systemowych rozwiązań w kwestii zwalczania chorób zakaźnych. Wyniki Powołane instytucje, w tym Polski Zakład Higieny, pozwoliły na większy monitoring zdrowia publicznego. Doświadczenie tyfusu ułatwiło rozwój sieci szpitali i zapewniło opiekę medyczną społeczeństwu. Co więcej, ze względu na pilną potrzebę kształcenia kadr medycznych, w 1921 r. rozpoczęto kształcenie lekarzy, pielęgniarek i innych pracowników medycznych w pierwszej w Europie Szkole Higieny. Dodatkowo, w związku z epidemią tyfusu, stworzono podwaliny pod funkcjonującą do dziś Państwową Inspekcję Sanitarną (1954 r.) oraz różne ustawy sanitarne. Wnioski W konsekwencji zagrożenia jakim było rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych, przede wszystkim tyfusu na odradzających się ziemiach polskich, zaczęto prowadzić statystyki zachorowalności i śmiertelności oraz instytucjonalizować urzędy oraz ośrodki w celu tworzenia infrastruktury medycznej. Przeanalizowanie chronologii zwalczania tyfusu plamistego ukazuje także skuteczność wprowadzania wielu środków zapobiegawczych, trudność z organizowaniem masowych szczepień, powodowane nieufnością znacznej części społeczeństwa. Stąd de facto powołanie instytucji o charakterze wojskowym Naczelnego Komisariatu do Walki z Epidemiami. W warunkach kryzysu powojennego, chaosie migracyjnym wydanie ustaw sanitarnych okazało się niewystarczające. Warto zaznaczyć jednak, że dwie ustawy sanitarne z 1919 roku, stanowiły bazę do wydania ustawy z 1935 roku, stanowiącej fundament programu zwalczania epidemii aż do początków lat 60. XX wieku.