Abstract
Kadim bir geçmişi olan çarkıfelek (fırıldak) sembolü dünyanın ve evrenin devinimini, kaderi, sonsuzluğu ve ölümsüzlüğü simgelemektedir. El sanatları ve mimari plastik süslemelerde görülen çarkıfelek motifi, kubbelerde de kullanılmıştır. Bu çalışmada Türk-İslam yapılarında karşımıza çıkan çarkıfelek süslemeli kubbeler ele alınmıştır. Çeşitli coğrafyalarda bulunan otuz dokuz adet çarkıfelek süslemeli kubbe, sanat tarihi açısından değerlendirilmiştir. Bizim saptayamadığımız veya günümüze gelememiş örneklerin olabileceği düşünülürse bu sayının daha da fazla olduğu belirtilebilir. Örneklerden on yedisi İran’da, ikisi Mısır’da, biri Özbekistan’da, biri Bulgaristan’da geriye kalan kısmı ise Türkiye sınırları içerisinde yer almaktadır. Bunlardan en erken tarihlisi 11-12. yüzyıla kadar gitmektedir. Tespit ettiğimiz ilk örnek İran coğrafyasında yer almaktadır. Çarkıfelek süslemeli kubbe Türklerle birlikte Mısır, Türkiye ve Balkan coğrafyasına taşınmıştır. Konu kapsamındaki çarkıfelek süslemeli kubbeler, yazılı ve görsel kaynaklar taranarak tespit edilmiş ve belirlenen örneklerin çizimleri fotoğraflar üzerinden yapılmıştır. Çarkıfelek formlu kubbeler kronolojik olarak katalog halinde tanıtılmıştır. Çarkıfelek sembolünün mekanı örten yarım küre biçimli üst örtülerde kullanılmasının ikonografik anlamları irdelenmiştir. Türk-İslam sanatı içerisindeki yeri ve önemi üzerinde durularak genel bir değerlendirilmeye gidilmiştir. Çarkıfelek süslemeli kubbelerin başka mimarilerde görülen örneklerine değinilmiş, sadece geçmişteki yapılarda değil yakın dönemdeki yapılarda da kullanıldığı saptanmıştır.
Sign-in/Register to access full text options 
Talk to us
Join us for a 30 min session where you can share your feedback and ask us any queries you have
Schedule a callSimilar Papers
Disclaimer: All third-party content on this website/platform is and will remain the property of their respective owners and is provided on "as is" basis without any warranties, express or implied. Use of third-party content does not indicate any affiliation, sponsorship with or endorsement by them. Any references to third-party content is to identify the corresponding services and shall be considered fair use under The CopyrightLaw.
