The Karta Wenecka i jej rola w kształtowaniu pojęć w systemie ochrony zabytków

Abstract

Listen

Translate article

Karta Wenecka jest jednym z fundamentalnych dokumentów doktrynalnych rzutujących na kształt współczesnego systemu ochrony zabytków. W preambule dokumentu oraz we wstępnych punktach definicyjnych, zawarto kwintesencję sformułowań określających sens działania systemu ochrony zabytków. Jest tam uzasadnienie, dlaczego system ochrony zabytków ma być tworzony. Określono co jest rozumiane jako zabytek, a w podpunkcie „cel” wskazano „zachowanie zarówno wszelkiego dzieła sztuki, jak też świadectwa historii.” Pojemne, ale zwięźle sformułowane definicje stanowią fundament dla dalszych rozważań doktrynalnych. W kolejnych dokumentach doktrynalnych oraz we współczesnych dokumentach strategicznych można znaleźć szereg sformułowań odnoszących się zarówno do definicji zabytku (przedmiotu ochrony), jak i celu działania. Charakterystyczne jest dążenie do poszerzenia rozumienia pojęcia zabytku i rozbudowanie uzasadnień funkcjonowania systemu ochrony. Zabytki chroni się między innymi dla uzyskania efektu ekonomicznego, społecznego, klimatycznego itp. Wskazany proces zmian powadzi do dekonstrukcji systemu ochrony zabytków, w którym nieostre stają się zarówno określenia przedmiotu ochrony, jego wartości uzasadniające istnienie systemu, jak i cele działania. Perspektywa funkcjonowania systemu ochrony zabytków wymaga weryfikacji założeń i powrotu do podstawowych pojęć, które objaśniają i kierunkują jego istnienie. Celowe jest rozważenie, czy i jak we współczesnych warunkach można wyrazić podstawowe definicje i założenia Karty Weneckiej, by nadając im aktualność przywrócić znaczenie w formowaniu zasad funkcjonowania systemu. Bez aktualnej definicji zabytku oraz określenia celu działania rolę systemu będą przejmować inne aktywności społeczno-gospodarcze, a koncepcja konserwatorstwa będzie ulegać kolejnym modyfikacjom, które w istocie grożą zatraceniem zasobu i dotychczasowej tradycji ochrony zabytków.