Sürrealizm ve Korealizm Arakesitinde Frederick Kiesler'in Sonsuz Ev'i

Abstract

Modernleşmenin teknolojik ve akılcı yöndeki gelişmeleri, mimarlık pratiğini modern dünyanın ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde daha rasyonel, işlevsel, estetik, hijyenik, verimliliğe dayalı bir üretim eksenine kaydırmış; bu da ana akım modern mimarlık pratiğinin üretim kodlarını oluşturmuştur. Modern mimarlığın yapılı çevreyi katı bir şekilde rasyonalize eden pratikleri tarihsel avangardlar arasında akla karşı örgütlenmiş olarak yer alan sürrealizmin yıkıcı ve sarsıcı yaklaşımlarının hedefi olmuştur. Düşünsel ve sanatsal eksenden mimarlığa doğrulttuğu eleştirel yaklaşımları ve mimarlık tahayyülleriyle mimarlığın temsil ettiği kodları ters yüz eden sürrealizm modern mimarlığın bastırdığı arzularını, düşlerini, tekinsiz ve irrasyonel boyutlarını ortaya çıkarmıştır. Katkıları ile adı daha çok sürrealizm ile anılan mimar ve teorisyen Frederick Kiesler modern mimarlık pratiğine karşı; insan ve çevresi arasındaki fiziksel, zihinsel, psişik ve içsel bağlantıları temel alan bütüncül bir çevre oluşturmak yönünde "korealizm" teorisini geliştirmiştir. Kiesler korealizmin, teknolojik çevrenin ve araçların manipülasyonuyla insan ve çevresi arasında dolayımsız ve kesintisiz bir etkileşim modeli oluşturacak ideal bir bütünsellik sağlayacağını ileri sürmüştür. Bu kavram üzerine olan araştırmalarını Sonsuz Ev temasında somutlaştırmıştır. Kiesler teorik araştırmaları ve üretimleriyle, sürrealizmin düşünsel ve sanatsal eksenlerinden gelen yaklaşımlarına mimari boyut ve kimlik kazandırarak modern mimarlığın irrasyonel kanadında özgün bir pozisyon edinmiştir. Bu bağlamda çalışma, Kiesler’in mimari yaklaşımını odağına alarak, modern mimarlığın baskıladığı irrasyonel boyutları yeniden gündeme getirerek mimarlığı ve mekânı algılayış ve üretim biçimlerimize katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Sürrealizme ve mimarlığa ilişkin literatürde Kiesler’in üretimlerine yer veren çalışmalar bulunmasına karşın; bu çalışma korealizmin sürrealizmle örtüşen ve farklılaşan noktalarını da ele alarak, Kiesler'in mimari yaklaşımının özgün yanını ortaya koymaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden yorumlayıcı yöntemin benimsendiği çalışmada, Sonsuz Ev'in zaman içindeki kavramsal dönüşümü irdelenerek, Kiesler'in Sonsuz Ev'i nasıl bir yaklaşım, yöntem ve kurgu doğrultusunda ele aldığı incelenmektedir. Böylece çalışma, mimarlığın yanı sıra sanat, tasarım ve bunların kesiştiği alanlarda da korrealizmin yeniden gözden geçirilmesine ve anlaşılmasına katkıda bulunacaktır.