İslam Hukukunda Kadının Evlilikle Sabit Olan Mali Hakları

Abstract

Evlilik, İslam'ın çok büyük önem verdiği konulardan birisidir. Evlilik sözleşmesinden doğan bazı hukuki haklar vardır. Bu çalışmamızda, evlilikle sabit olan haklardan kadının mali haklarını islam hukuku perspektifinde tespit etmeye çalıştık. İslâm hukukunun kadının haklarını tespit ve tayin noktasında ortaya koyduğu en önemli hususlardan birisi de mali edinimlerdir. Hak, hukukun, bir başka ifade ile şeriatın bir yetki veya yükümlülük/sorumluluk olmak üzere benimsediği, kişiye ait olan şeylerdir. Evlilikten doğan malî haklar olarak, mehir, nafaka ve mirastan özet olarak bahsedildi. Mehir, evlenme esnasında kadına bu isimle ödenen mal ve benzeri şeylerdir. Başka bir ifadeyle evlilikte kadının nikâh akdi sonucunda hak kazandığı mal veya meblağ anlamında bir fıkıh terimidir. Kitap, Sünnet ve fıkıh literatüründe mehir kelimesi yerine, eş anlamda; “sadûk”, “saduka”, “nıhle”, “farîza”, “ecr”, “hıbâ”, “ukr”, “alâik”, “tavl” ve “nikâh” kelimeleri de kullanılır. Nafaka, infak edilen şey, azık, yiyecek, ev reisinin sağlamak zorunda olduğu yiyecek, giyecek, mesken ve benzeri şeylere denir. “ Nafaka- نفق” kökünden infâk; hayır yolunda mal sarf etmek anlamına gelir. Nafakanın çoğulu “nafakât-نفقات” tır. Bir terim olarak yiyecek, giyecek ve meskenden kişiye yetecek miktar anlamında kullanılır. Nafaka genel olarak ikiye ayrılır: 1. Kişinin nefsine/kendisine gerekli olan nafaka 2. Kişinin başkalarına vermesi gereken nafaka Miras, ölenin geride bıraktığı mal ve haklar demektir. Çoğulu “mevârîs” tir. Kelimenin “ورث” kökünden “إرث” mastarı, bir kimsenin malının ölümünden sonra hukuki mirasçılarına intikal etmesi demektir. Aynı kökten, “tevârüs”; karşılıklı mirasçı olmak veya bir kimsenin diğerine mirasçı olması; “vâris” mirasçı; “muris”, miras bırakan; “terike”, ölenin bıraktığı miras anlamlarında kullanılır. Miras ilmi anlamında kullanılan başka bir terimde “Ferâiz” dir. Bunun tekili olan “farîza”; farz, belirli pay, hisse demektir. Ferâiz, İslâm miras hukuku terimi olarak kullanıldığında, belirli miras hisseleri anlamını ifade eder.