ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK SERMAYE VE ÖRGÜTSEL STRES KAYNAKLARININ BAZI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ

Abstract

Çalışmanın amacı, öğretmenlerin psikolojik sermaye ve örgütsel stres kaynak düzeylerini saptamak ve bazı değişkenlere göre incelemektir. Araştırma betimsel tarama modelindedir. Araştırmanın örneklem grubunu 364 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada “Psikolojik Sermeye Ölçeği” ve “Örgütsel Stres Kaynakları Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde, frekans ve yüzde dağılımı, aritmetik ortalama ve standart sapma, t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) testinden yararlanılmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda öğretmenlerin en fazla umut, öz-yeterlik, işe özgü stres ve kariyer gelişiminden kaynaklı stres; en az psikolojik dayanıklılık, iyimserlik, örgütsel yapı ve iklimden kaynaklı stres yaşadıkları bulunmuştur. Öğretmenlerin örgütsel stres kaynak düzeyleri incelendiğinde, kadın öğretmenler erkek öğretmenlere göre işteki ilişkilerden kaynaklanan stres ve örgütsel rolden kaynaklanan stres; kıdem yılı 20 yıl ve üzeri olan öğretmenlerin kariyer yaşamından kaynaklı stres, işe özgü stres kaynak düzeyleri kıdem yılı 0-5 yıl olan öğretmenlere göre daha yüksek bulunmuştur. Branş öğretmenlerinin işe özgü stres ve örgütsel stres algılarının sınıf öğretmenlerine göre daha yüksek olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Erkek öğretmenlerin öz-yeterlik düzeyleri kadın öğretmenlere göre daha olumludur. 20 yıl ve üzeri kıdemdeki öğretmenlerin psikolojik sermaye ve öz-yeterliğe ilişkin algıları 0-5 yıl mesleki kıdemdeki öğretmenlere göre; 0-5 yıl kıdemdeki öğretmenlerin umut ve iyimserlik algıları 20 yıl ve üzeri kıdemdeki öğretmenlere göre daha yüksek bulunmuştur. Okul türü değişkenine göre imam hatip ortaokulunda görev yapan öğretmenlerin öz-yeterlik ve psikolojik dayanıklık algıları, ilkokul öğretmenlerine göre daha olumludur. Demokratik ortamda çalışan öğretmenlerin psikolojik sermaye, iyimserlik, umut ve öz-yeterlik algıları, ilgisiz ortamda çalışan öğretmenlere göre daha yüksektir. Öğretmenlerin yaşadığı stres kaynaklarının azaltılıp, psikolojik sermaye düzeylerinin iyileştirilmesine yönelik öneriler sunulmuştur.