REKABET KURALLARININ ÜLKE DIŞI UYGULANMASINDAN DOĞAN BAĞLAMA KURALI: PAZAR ÜZERİNE DOĞRUDAN ETKİ (MÖHUK m. 38)

Abstract

Rekabet ihlâllerinden etkilenen her bir devlet kendi rekabet kurallarını uygulamak istemektedir. Burada amaç, rekabet ihlâlinden etkilenen piyasalarda bozulan düzeni yeniden sağlanması ve sağlıklı bir şekilde işlemeye devam etmesidir. Devletlerin aldıkları rekabeti koruyucu ekonomik ve hukuki tedbirler, iç hukuk ön planda tutularak hazırlanmaktadır. Bu nedenle, ilgili rekabet otoritesinin faaliyet alanları mülkilik ilkesi ile sınırlandırmakta, bu durum karşısında da yurt dışında rekabet ihlâli teşkil eden eylemlerde bulunan teşebbüslere hangi gerekçe ile müdahale edileceği ve bir yaptırım uygulanacağı sorunu ortaya çıkmaktadır. Bu sorunu aşmak için Amerikan rekabet hukukunda etki kıstasının ortaya çıktığı ve Amerikan pazarının etkilendiği her türlü rekabet ihlâline kendi rekabet kurallarını uygulamaya çalıştığı görülmektedir. Amerikan hukukunda yer alan etki kıstası, Türk rekabet hukuku olmak üzere birçok devletin pozitif düzenlemesinde kendi rekabet kurallarını uygulamak için bir kriter olmuştur. Nitekim RKHK m. 2 uyarınca, teşebbüslerin ister yurt içinde isterse yurt dışında yaptıkları faaliyetlerin rekabet ihlâli teşkil etmesi ve bu rekabet ihlâlinin Türk pazarını etkilemesi durumunda RKHK uygulama alanı bulacaktır. Milletlerarası özel hukuk alanında tek yanlı olarak nitelendirilen bu kural, MÖHUK m. 38 uyarınca iki yanlılaştırılmıştır. Yabancı unsurlu rekabet ihlâllerinden doğan özel hukuka ilişkin taleplere, rekabet ihlâlinden doğrudan etkilenen piyasa hukuku uygulanacaktır. İsviçre hukuku (IPRG m. 137) ve Roma II Tüzüğü’ndeki düzenlemeye paralel olarak kabul edilen bu hüküm kapsamında, Türk hâkimi, rekabet ihlâlinden doğan bir uyuşmazlığın yabancı unsurlu olduğunu tespit ettiği anda, etkinin doğrudan meydana geldiği piyasayı araştıracak ve tazminat da dahil olmak üzere özel hukuka ilişkin talepleri bu bağlama kuralı uyarınca tespit ettiği yetkili hukuk uyarınca sonuca ulaştıracaktır. Yansıyan veya dolaylı etkinin dikkate alınmadığı etkinin doğrudanlığı kriteri sayesinde pazarı etkilenen hukukun uygulanmasını haklı kılan eylem ile etki arasında yeterli bir illiyet bağı kurulmuş olacaktır.