Psychoterapeuta uważny na cielesność pacjenta. Analiza fragmentów dialogu psychoterapeutycznego

Abstract

Celem artykułu jest przedstawienie sposobów korzystania z uważności psychoterapeuty na zjawiska cielesności. W części pierwszej zarysowana została autorska koncepcja podmiotu ucieleśnionego, według której doświadczenie ciała jest nieustannie opracowywane w formie trzech podstawowych psychicznych reprezentacji: obrazu ciała, schematu ciała i poczucia ciała. Obraz ciała, odnoszący się głównie do eksterocepcji, obejmuje spostrzeżenia, przekonania oraz emocje kierowane wobec ciała. Schemat ciała bazuje przede wszystkim na organizacji informacji proprioceptywnych, których źródłem są akty poruszania i przemieszczania się w przestrzeni oraz władania ciałem. Natomiast poczucie ciała, reprezentacja kształtowana dzięki interocepcji, dotyczy obrazowania stanów, procesów i zachowania ciała; obejmuje całościowe doświadczenie kondycji fizycznej, które ma podstawowe znaczenie dla nastroju i stanu emocjonalnego podmiotu. Triada psychicznych reprezentacji cielesnych tworzy nierozerwalną całość, której poziom integracji ulega zakłóceniom, zwłaszcza w sytuacji traumy. Druga część artykułu stanowi egzemplifikację pracy psychoterapeuty wrażliwego i uważnego na fenomeny cielesności. W przytoczonych fragmentach dialogów ukazane zostały sposoby indentyfikowania poszczególnych reprezentacji ciała, a następnie łączenia ich w coraz bardziej pozytywnym wizerunku pacjentki. Przedstawiona propozycja pracy ma na celu pozytywne przekształcanie traumatycznego doświadczenia w taki sposób, żeby stawało się się ono integralną częścią świadomości siebie, a tym samym w coraz mniejszym stopniu utrudniało realizację życiowych zadań.