Post- Teori: Film Çalışmalarında Paradigma Değişimi

Abstract

Post-teori film çalışmalarında paradigma değişimine işaret eder. İlk/klasik dönem film çalışmalarındaki metodolojik yaklaşımların tekrar benimsenmesi olarak da adlandırılabilecek bu kavram uzun yıllar boyunca alanda hâkim olan Bordwell (1996) tarafından “büyük teoriler” olarak adlandırılan kuramsal ve metodolojik sorgulamaların bir eleştirisidir. Bu eleştiride farklı disiplinlerden beslenerek yapılan bir film analizindeki olası metodolojik çıkmazlar ve kuramsal tutarsızlıklar yer alır. Film analizinde daha büyük bir düzlemde tartışılması edilmesi beklenilen sosyolojik ve kültürel meselelerin dışarıda tutulması gerektiği vurgulanmaktadır. Post-teori iki ana damar üzerinden şekillenir. Bunlardan bir tanesi tıpkı ilk dönem çalışmalarda olduğu gibi filmin bir biçim olarak ele alınmasıdır. İkinci damarda ise izleyici aktif anlam yapıcı olarak yer alır. Her ne kadar 1990’lı yılların başında post-teori olarak literatürde yer alsa da esasen post-teorinin izleri neo-formalist film analizine kadar dayanmaktadır. Bu çalışmada film araştırmaları içerisinde bir paradigma değişimi olarak post-teorinin doğuşuna üç düzlem üzerinden değinilecektir (a) ilk/klasik dönem çalışmalardaki form ve sanat sorgulaması ve post teori ile kesişim noktaları (b) post-teoride analitik düzlem ve aktif izleyici nosyonu ve (c) post-teorinin doğuşunu imleyen neo-formalist film analizi.