Omar b. ‘Alî al-Ispirî’s Life, Works and His Treatise named al-Risālah al-cūdiyyah

Abstract

Kur’ân-ı Kerîm’in anlaşılması ve Cenab-ı Hakk’ın murâdının ortaya konulması için İslâm’ın bidayetinden günümüze değin birçok tefsir yazılmıştır. Yazılan bu tefsirlerin bir kısmı Kur’ân’ın fıkhî, içtimâî, tasavvufî vb. yönünü ele alırken diğer bir kısmı da edebî ve i‘câz yönünü incelemiştir. Kur’ân’ın edebî inceliklerini araştıran eserlerin bir kısmı bunu Kur’ân’ın tamamı veya bazı sûreleri ekseninde gerçekleştirirken bir kısmı da tek bir âyeti merkeze alıp o âyette var olan edebî unsurları ortaya koymaya çalışmıştır. Bu alana matuf çalışmalardan biri de 18. yüzyıl Osmanlı müelliflerinden Ömer b. Ali el-İspirî’nin kaleme aldığı er-Risâletü’l-cûdiyye adlı eseridir. İspirî bu risâlede, edebî inceliklerine değindiği Hûd Sûresinin 44. âyetini ilmü’l-beyân, ilmü’l-me‘ânî, el-fesâhatü’l-lafziyye ve el-fesâhatü’l-ma‘neviyye açısından açıklamaya çalışmıştır. Söz konusu eser üzerine henüz müstakil bir çalışmanın yapılmamış olması bizi bu çalışmayı yapmaya sevk etmiştir. Ömer b. Ali el-İspirî ve er-Risâletü’l-cûdiyye adlı eserinin konu edildiği bu çalışmada önce İspirî’nin hayatına ve eserlerine yer verilmiş, ardından zikri geçen eseri nüshaları, konusu, kaynakları, metodu vb. açılardan incelenmiştir.