Obraz wody we frazeologii i paremiologii polskiej i białoruskiej

Włodzimierz Wysoczański

doi:10.17951/sb.2020.14.313-336

Abstract

<p>Problematyka oglądu wody w językach słowiańskich jest zauważalna. Wielostronnie przybliżone zostało językowe postrzeganie wody w polszczyźnie, zwłaszcza ludowej. Zaznaczone jest też językowe przedstawienie wody w języku białoruskim. Przedmiotem niniejszego artykułu jest przedstawienie utrwalonego w języku obrazu wody w świetle wyprofilowania frazeologicznego i paremiologicznego na materiale jednostek słownikowych języka polskiego i języka białoruskiego w planie konfrontacji międzyjęzykowej. Zebrany materiał pozwala dostrzec w budowaniu językowego obrazu wody zasadnicze perspektywy jej oglądu i wyróżnić podstawowe profile z wieloma specyfikującymi je fasetami. Analiza ukazuje potoczne opisanie wody jako takiej oraz – w szczególności – powiązań wody z różnorodnymi pojęciami, zwłaszcza związków z człowiekiem. Odzwierciedlone jest wskazanie, skąd się bierze woda, precyzowana jest ilość wody w określonych przejawach, są informacje o wodzie w danym czasie i miejscu oraz o jej dostępności. Odtworzone jest życie w wodzie i nad wodą. Zarejestrowane są atrybuty wody i jej oddziaływanie na niektóre obiekty, zdatność, niezdatność bądź szkodliwość wody, a także odniesienie wody względem czegoś. Odnotowywana jest wartość i walory wody. Utrwalona jest woda w funkcjonowaniu człowieka i życiu zwierząt. Ukazane jest zapotrzebowanie na wodę. Dokonana rekonstrukcja językowego obrazu wody w ujęciu porównawczym na materiale frazeologiczno-paremicznym języka polskiego i języka białoruskiego unaocznia przeważające zbieżności i dość znaczne odmienności.</p>

Highlights

The issues associated with the vision of water in the Slavic languages are prominent
The gathered material allows to recognise the fundamental perspectives in the vision of water in the building of its linguistic representation and to distinguish the elementary proiles together with their many specifying facets
The analysis reveals the colloquial description of water as such and – especially – the connections between water and various concepts, the links to the human being

Summary

C Obraz wody we frazeologii i paremiologii polskiej i białoruskiej

The issues associated with the vision of water in the Slavic languages are prominent. The object of this article is to present the representation of water, ixed in the language, in the light of phraseological and paremiological proiling as applied to Polish and Belarusian dictionary units within the plan of interlingual comparison. S The linguistic vision of water is explored from many sides in the study of the Polish language, especially of folk Polish language, including, above all, the presentation of the proiles of the term water The issues associated with the linguistic representation of water in the Belarusian language were addressed especially in the examination of the phraseology considered alongside some of the Slavic languages Article is the reconstruction of the representation of water, ixed in the language, in the light of the phraseological and paremical proiling as applied to Polish- and Belarusian-language material. A drop is contrasted with the rest of the ocean’s waters: Kropla wody w oceanie (A drop in the ocean)

12 The material exempliication comes from the following sources

C On the day of St Gregory the waters low to the sea

Conclusion