"Myśli nawiedzające mnie na ruchliwych ulicach" Wisławy Szymborskiej: Idiosynkratyczność użytkownika języka w ujęciu językoznawstwa kognitywno-kulturowego

Abstract

<p>W artykule podjęto zagadnienie kognitywno-kulturowych podstaw niepowtarzalności dzieła literackiego w ujęciu językoznawstwa kognitywno-kulturowego, a zwłaszcza zagadnienie kreatywnego użycia językowego. Przy powołaniu się na koncepcję poznania zakotwiczonego, wedle której procesy poznawcze uwarunkowane są nie tylko ludzkim ucieleśnieniem, ale również interakcją jednostki ze środowiskiem fizycznym/społeczno-kulturowym, pokazano wpływ usytuowania na przejawy kreatywności językowej autora utworu literackiego. W publikacji omówiono wybrane problemy poznania społecznego, ze wskazaniem nieuchronnie idiosynkratycznego sposobu dokonywania przez podmiot kategoryzacji społecznej. Analiza powyższych zagadnień na przykładzie wiersza Wisławy Szymborskiej Myśli nawiedzające mnie na ruchliwych ulicach pozwala na wskazanie potencjalnych źródeł ograniczeń poznawczych, zmniejszających trafność spostrzegania i kategoryzacji obiektów w rzeczywistości społecznej. Zagadnienie poznania społecznego staje się punktem wyjścia do analizy sposobu tworzenia przez noblistkę umysłu fikcyjnego konceptualizatora, przy wskazaniu śladów właściwej autorce aktywności poznawczej, naznaczonej niepewnością jeśli chodzi o zrozumienia złożonego świata interakcji międzyludzkich. Wskazana została dynamiczna natura wyłaniania się struktur poznawczych, pojawiających się w kontekście codziennych relacji interpersonalnych. Pokazano również sposób, w jaki Szymborska tworzy społeczną kategorię ad hoc oraz strukturę tej kategorii uwarunkowaną niepowtarzalnym sposobem konstruowania świata przez noblistkę.</p>