Mimarlık Temel Alanı Terminolojisinde “Görev Aydınlatması”: Bir Kavram Analizi

Abstract

Mimarlık temel alanı literatüründe, “Görev Aydınlatması” kavramının; kapsamlı bir tanımının yapılmamış olduğu, mimarlık disiplinine özgü sözlüklerin büyük çoğunluğunda yer almadığı ve kendisi yerine başka kavramlar kullanılabildiği tespit edilmiştir. Bu durum, özellikle bilimsel yazılarda anlam karmaşasına yol açabilmektedir. Çalışmada bu kavramın, diğer aydınlatma türleri ile olan ilişkisi üzerinden analiz edilip, temel özellikleri ile birlikte açıklanabileceği hipotezi öne sürülmüştür. 
 
 Çalışma sürecinde öncelikle “Görev Aydınlatması” kavramının literatürde nasıl tanımlandığı ele alınmış, bu amaçla aydınlatma türlerinin tanımlandığı kaynaklar analiz edilmiştir. Elde edilen veriler, Rodgers’ın gelişimsel kavram analizi ile Walker ve Avant’ın kavram analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. Süreçte kapsamlı ve doğru bir tanımlama yapabilmek için bilgilerin devamlı olarak tartışılması amaçlanmış, bu sebeple kavramların ifade edilmesi noktasında önemli bir bakış açısı sunan gömülü teori yönteminden faydalanılmıştır. Çalışma sonucunda, incelenen aydınlatma türlerinin birbirleri yerine kullanılabildiği ve birbirlerinin tanımsal karşılıklarını kendi bünyelerinde barındırabildiği anlaşılmıştır. Ulaşılan diğer sonuç ise yapılan aydınlatma tanımlamalarının, bu aydınlatma türlerinin en belirgin özellikleri üzerinden gerçekleştirildiğidir. Çalışma sonucunda “Görev Aydınlatması”nın; belirli bir işleve yönelik olma, kullanıcı odaklı olma, işlevlerin tamamlanmasını kolaylaştırma, görsel algılamayı iyileştirme ve tehlikeli durumları görünür kılma özelliklerine sahip olduğu görülmüştür. Bu aydınlatma türünün bir başka özelliği de iş ve kullanıcı odaklı olması ve profesyonel/kişisel çalışma alanları ile ticari alanlarda kullanılmasıdır.