Marcellinus Comes ve 522 Yılı: Kronik Tahrif mi Edildi?*

Abstract

Marcellinus Comes, Latince olarak yazdığı kronik türündeki tarih eserini (Chronica) 379 yılından itibaren başlatarak ilkin 518 yılında tamamlamış ve daha sonra 534 yılına kadar sürdürerek güncellemişti. Marcellinus Comes, kroniğin güncel versiyonunu, İmparator Iustinianus’un maiyetinde bir comes olarak İstanbul’da yazmış olduğu ve Roma İmparatorluğu’nun 534 yılında Afrika’yı “geri kazanmasını” (reconquesta) kutlamayı amaçladığı anlaşılmaktadır. Ancak Marcellinus Comes’in, kronografya türündeki tarih eserinin tüm kronolojik kapsamı boyunca istisnai bir biçimde 522 yılı için ilk bakışta herhangi bir kayıt sağlamamış olduğu görülmektedir. Mevcut veriler ışığında Marcellinus Comes’in Kronik’indeki bu istisnanın nedenlerini tartışmak, çalışmanın konusunu oluşturur. Bir Geç Antikçağ tarihçisi olarak Marcellinus Comes’in eğilimleri ve aidiyetleri ile birlikte 522 yılı altında herhangi bir tarihi kayıt sağlanmamış olmasında, yazarın bir tercihi ya da ihmalinin olup olmadığını sorgulamaktadır. Bu sorgulama, Kronik’in günümüze ulaşan elyazmaları arasında 6. yüzyılın sonları gibi oldukça erken bir döneme tarihlendirilebilen bir arketip elyazmasının (T elyazması), Ostrogotlara hizmet etmiş bir Romalı olan Cassiodorus’un kurduğu Vivarium manastırının müstensihleri tarafından tahrif edilmiş olması ihtimali üzerinde durulmasını da kapsamaktadır. Marcellinus Comes’in Kronik’i ve Vivarum’da kopyalanan elyazması ilişkisinden hareketle bu çalışma, 522 yılı ekseninde Doğu ve Batı Roma’daki gelişmeler ile Roma senatosunda yaşanan trajik bir olayın başrolü olan Boethius’un merkezinde, politik ilişkiler ağına dikkat çekerek bunun bir tarihi metne nasıl bir yön vermiş olabileceğini göstermeyi amaçlar.