Late Hellenistic-Early Roman Glass Bowls from the Adana Museum

Abstract

Geç Hellenistik Dönem camcılığında en yaygın formlardan biri olan kâseler ilk olarak Suriye-Filistin’de üretilmiş, daha sonra yaygınlaşarak Helen etkisindeki hemen her coğrafyada karşılaşılabilir olmuştur. MÖ 2. yüzyılın ortalarından başlayarak MS 1. yüzyılın ortalarına kadar üretilen kâse formundaki bu cam eserlerin tipolojisi, Filistin/Yukarı Celile Bölgesindeki Tel Anafa yerleşim merkezinde ele geçen örnekler temel alınarak oluşturulmuştur. Bu çalışmanın konusunu da Adana Müzesi’ndeki 20 adet Hellenistik dönem cam kâse oluşturmaktadır. Müzeye satın alma ve hibe yoluyla kazandırılmış olan bu eserler, Geç Hellenistik- Erken Roma Dönemi’nde seri üretime olanak sağlayan sarkıtma tekniğiyle üretilmiş olup oluklu, kaburgalı ve çizgisel kesme kâseler olarak üç gruba ayrılmıştır. Sığ ve derin formlarda üretilen bu eserler, bahsedildiği üzere Tel Anafa buluntuları esas alınarak oluşturulan tipoloji kapsamında kendi içlerinde de tiplere ayrılmıştır. Renksiz, mavi-yeşil, yeşil ve amber renkli camdan üretilen bu kâselerin renkleri, Doğu Akdeniz üretimi olduklarına işaret etmektedir. Tell Anafa, Levant, Yunanistan, Kıbrıs ve İtalya’da yayılım gösteren bu kâselerin Geç Hellenistik-Erken Roma Dönemi’nde Kilikya’da üretilmiş olduğuna dair herhangi bir kanıt da bulunmamaktadır. Bu sebeple Adana Müzesi’ndeki kâselerin form, bezeme ve renk bakımından benzer örneklerinin görüldüğü Suriye-Filistin’den ithal edilmiş olabileceği söylenebilir. Adana Müzesi’nde olan ve çalışmanın konusunu oluşturan kaplar, özellikle üretim tekniği açısından sınırlı sayıdaki örnekler arasındadır. Adana Müzesi dışında Türkiye müzelerinde sarkıtma tekniğiyle üretilen Geç Hellenistik-Erken Roma Dönemi cam kâselerin sayısı oldukça sınırlıdır. Çalışma bu anlamda Hellenistik Dönem Anadolu cam çalışmalarına katkı sağlayacaktır.