Kafdağı Mitosu'nun Tefsirdeki Yansımaları

Abstract

Dağların ihtişamlı ve ulaşılması zor olan yerler olması onların birçok kültürde kutsal sayılmasına neden olduğu düşünülebilir. Bu nedenle dağlar birçok inançta birbirinden farklı sebepler nedeniyle kutsal sayılmıştır. Dağlar, semavî dinlerde peygamberlerin sığındığı, vahiy aldığı yerler hasebiyle büyük bir önem arz etmiştir. Kafdağı ise dağların bu kutsallığından nasiplenmiş ancak ulaşılmazlığı ve bilinmezliği temsil eden bir dağ olarak karşımıza çıkmıştır. Kafdağı’yla ilgili anlatılar özellikle Doğu ve Ortadoğu kültürlerinde yaygınlık kazanmıştır. Bu anlatılar bazı İslam âlimleri tarafından da rağbet görmüş ve kimi tefsirlerde bazı âyetler bu anlatılar üzerinden yorumlanmıştır. Nihayetinde kimi tefsirlerde kutsal metinlerin bu anlatılar üzerinden yorumlanması kutsal metinlerdeki kimi âyetler açısından yeniden bir anlam inşasına neden olmuştur. Oysaki sağlam temellere dayanmayan bu inşa beraberinde âyetlerin yanlış anlaşılmasına ve bu tefsirleri okuyanlar tarafından rivâyetlerin sahih kabul edilmesine sebebiyet vermiştir. Bu nedenle çalışmada Kafdağı hakkındaki birçok tefsir kaynağından istifade edilerek konu hakkında rivâyetler serdedilmiş müfessirlerin bu konudaki görüşlerine başvurulmuştur. Ayrıca bu rivâyetlerin söz konusu âyetler ile olan münasebetleri tartışılmış, rivâyetlerin sıhhati ve rivayetlerdeki bilgilerin tarihi ve bilimsel gerçekliğe aykırı olup olmadıkları değerlendirilmiştir. Rivâyet ve tasavvufî tefsirlere nazaran dirayet tefsirlerinde Kafdağı hakkında aktarılan rivâyetlere daha ihtiyatlı yaklaşıldığı ve modern dönemde bu rivâyetlerin reddedildiği görülmüştür. Ancak aktarılan rivâyetlerin sıhhati bir tarafa rivâyetler, dönemin kozmolojik anlayışı ortaya koyması açısından oldukça önemlidir.