Interaction of translatorial and authorial identites of Tomris Uyar

Abstract

Çeviri metinlerin özgün metinlere kıyasla
 “ikincil” konumda gören genel kanının aksine, yazar-çevirmen Tomris Uyar,
 çevirilerinin öykülerini, öykülerinin ise çevirilerini bütünlemesini istediğini
 dile getirmiştir. Onun bu görüşünden yola çıkan bu çalışma, bu durumu görmeyi,
 dolayısıyla da Uyar’ın yazar ve çevirmen kimlikleri arasındaki etkileşimleri
 ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, çalışmanın birinci
 bölümünde çevirinin kültürleri şekillendirme ve kültür planlamasındaki yeri göz
 önünde bulundurularak, Türk edebiyatının üç farklı döneminde yazar ve çevirmen
 kimlikleri arasındaki etkileşimler Itamar Even-Zohar ve Gideon Toury’nin
 araştırmaları ışığında incelenmiştir. İkinci bölümde Tomris Uyar’ın “yazar” ve
 “çevirmen” kimlikleri irdelenmiş ve bu iki kimlik arasında var olan çeşitli
 etkileşimler tartışılmıştır. Uyar’ın çeviri üzerine yazdığı yazılar ve
 söyleşilerde verdiği yanıtlardan yola çıkarak izlediği çeviri süreçleri ve
 aldığı çevirmen kararları Gideon Toury’nin çeviri normları bağlamında
 sorgulanmıştır. Uyar’ın “öncül norm” olarak “yeterli” çeviri yapmayı
 benimsediği görülmüştür. “Süreç öncesi normlar” bağlamında ise “ortak çeviri”
 ve “ara dilden çeviri” gibi farklı türlerde çeviriler yaptığı saptanmıştır.
 Üçüncü bölümde Amerikalı öykü yazarı Flannery O’Connor’ın dört öyküsünün
 yazar-çevirmen Tomris Uyar tarafından yapılan çevirileri erek ve kaynak
 metinler karşılaştırılarak, Uyar’ın çevirilerinde benimsediği dil kullanım
 tercihleri açısından incelenmiştir. Bu karşılaştırmalı incelemenin ardından
 Uyar’ın O’Connor çevirileriyle aynı döneme denk düşen kendi yazdığı dört öykü
 ele alınmış ve benzer dil kullanım tercihlerinin bu öykülerde de görülüp
 görülmediği sorgulanmıştır. Çevirilerinde gözlemlenen dil kullanım tercihlerine
 Uyar’ın kendi öykülerinde de rastlanmıştır.