Kafka’nın Ein Landarzt Adlı Öyküsünün Ara Dilden Çeviri Bağlamında Karşılaştırmalı Analizi

Abstract

Ara dilden çeviri daha önce çevirisi yapılmış bir metnin yeniden başka bir hedef dile çeviri için kaynak metin görevi görmesidir; kısaca çevirinin çevirisidir. Ara dilden çeviri hem birbirine uzak diller ve kültürler arasında yazınsal iletişimi sağlamada hem de dünya klasiklerinin kabul görmesinde önemli bir yere sahiptir. Ayrıca kaynak metne ulaşılamaması ya da kaynak metnin zarar görmesi durumunda bu çeviri türünden faydalanılmaktadır. Ne var ki çeviride oluşabilecek kayıplar açısından ara dilden çeviri doğrudan çeviriye kıyasla iki kat risk taşıdığı için olumsuz bir çağrışımı da söz konusudur. Bu çalışmada Kafka’nın Ein Landarzt adlı öyküsü ara dilden çeviri bağlamında uygulamalı örnek düzleminde karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. İlgili öykünün Mehmet Harmancı tarafından aracı bir dil kullanılarak gerçekleştirildiği belirlenen Türkçe çevirisi, Willa ve Edwin Muir çifti tarafından yapılan İngilizce çevirisi ve Kamuran Şipal tarafından yapılan doğrudan çeviri betimsel çeviri araştırmaları ışığında analiz edilmiştir. İncelemede çeviri hatalarını bulmaktan ziyade ara dilden çevirinin etkisine odaklanılmıştır. Bu noktada çevirilerdeki farklı yorumlamaların ve söyleyişlerin ele alınan kaynak metinden mi yoksa çevirmen kararlarından mı kaynaklandığı sorgulanmıştır. Eser analizlerinde özellikle Gideon Toury tarafından geliştirilen “Betimleyici Çeviri Araştırmaları” yönteminden ve çeviri normlarından faydalanılmıştır. Bununla birlikte çoğulcu bir yaklaşım izlenmeye çalışılarak Eugene Albert Nida’nın “eşdeğer etki” kavramına dair görüşleri de göz önünde bulundurulmuştur.